- Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
- Vol: 12 Issue: 2
- ANAYASADA DEĞİŞİKLİK YAPMA USULÜ
ANAYASADA DEĞİŞİKLİK YAPMA USULÜ
Authors : Ömer Keskinsoy
Pages : 143-170
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2010-12-01
Article Type : Other
Abstract :Bu makalede anayasada değişiklik yapma usulü evvela; teklif yeter sayısı, ivedilikle görüşme yasağı, kabul yeter sayısı ve Cumhurbaşkanının onayı mekanizmaları bakımından ele alınacaktır. Anayasayı değiştirme usulü genel hatlarıyla ifade edildikten sonra, makalede asıl üzerinde durulacak husus, anayasa değişikliklerine dair kanunlar bakımından Cumhurbaşkanının yetkileri ve bu kanunların yargısal denetiminin irdelenmesi olacaktır. Anayasa değişikliklerinin hangi usule tabi olarak gerçekleştirileceği Anayasanın 175 inci, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün 93 üncü ve 94 üncü maddelerinde düzenlenmiştir. Anayasa değişikliği süreci, en az TBMM üye tam sayısının 1/3 ’ü oranındaki milletvekilinin yazılı ve gerekçeli değişiklik tekliflerini havi metni Meclis Başkanlığına sunmalarıyla başlar. Meclis Başkanı değişiklik teklifini Anayasa Komisyonuna havale eder. Anayasa Komisyonunda görüşülüp kabul edilen teklif taslağı TBMM Genel Kuruluna gönderilir. TBMM Genel Kurulunda evvela Anayasa değişikliğine dair taslağın tamamının görüşülmesine geçilmesi oylanır. Bunun kabulü için Anayasa değişikliğinin yapılması için aranan nitelikli çoğunluk aranmayıp, adi çoğunluk yeterlidir. Yani, değişiklik teklifinin görüşülmesine geçilmesinin kabul edilmiş olması için, Anayasa değişikliklerini havi maddenin kabulünde aranan asgari karar yeter sayısının varlığı gerekmeyip, TBMM üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olmamak kaydıyla toplantıya katılanların salt çoğunluğunun kabul oyunun elde edilmiş olması kâfidir. Bahse konu aşamadan sonra maddelerin görüşülmesine geçilir. Anayasa değişikliğini havi bir maddenin kabulü için en az TBMM üye tamsayısının 3/5 ’inin kabul oyunun varlığı şarttır. Anayasa değişiklikleri, adi kanun değişikliklerinden farklı olarak ivedilikle görüşülemez. Anayasa değişikliği tekliflerinin Genel Kurulda iki kez görüşülmesi ve bir nevi serinleme süresi anlamında, ilk görüşmeyle ikinci görüşme arasında en az kırsekiz saatin geçmiş olması gerekir. TBMM Genel Kurulunda son oylama dâhil Anayasa değişiklikleri için aranan asgari çoğunluğun kabul oyuyla kabul edilen Anayasa değişikliği teklifi aslında bu nota itibari ile kanun halini almıştır. Ancak kanun halini alan değişiklik teklifinin mer’i hale gelebilmesi için başka prosedürlerin de tahakkuk ettirilmesi gerekir. Bu doğrultuda olmak üzere TBMM’de kabul edilen değişiklik teklifi Cumhurbaşkanına gönderilir. Cumhurbaşkanının kendisine gönderilen teklif metnine dair tasarrufu, aslında bir onay niteliğinde olmayıp, değişikliğin sonuçlarını doğurmasının ilk aşaması çerçevesini teşkil eder tarzda hukuk âlemine intikal ettirmekten ibarettir.Keywords : anayasa, anayasa değişikliği teklifi, anayasa değişikliklerinin görüşülmesi, anayasa değişikliklerinin onaylanması.