- Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi
- Vol: 2 Issue: 1
- TEPÜK FUTBOL MUDUR? XI. YÜZYIL TÜRK SPOR FAALİYETLERİNDEN "TEPÜK" OYUNUNUN MAHİYETİ ÜZERİN...
TEPÜK FUTBOL MUDUR? XI. YÜZYIL TÜRK SPOR FAALİYETLERİNDEN "TEPÜK" OYUNUNUN MAHİYETİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Authors : Ibrahim Yildiran
Pages : 54-62
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 1997-02-14
Article Type : Research
Abstract :XI. yüzyılda, Kaşgarlı Mahmud'un Araplara Türk dilini öğretmek amacıyla yazdığı Divanü Lügati't Türk adlı eserde, "Tepük" adı verilen bir ayak topu oyunundan bahsedilmekte ve oyun aracı cismin yapım tekniği verilmektedir. Divan'a göre, iğ ağırşağı şeklinde dökülen kurşun üzerine keçi kılı sarılarak imal edilen ve çocukların ayakla teperek oynadıkları Tepük, Cumhuriyet tarihi boyunca ülkemizde yazılmış olan ve spor tarihini konu edinen hemen hemen tüm yayınlarda, Türklerde futbol oyununun kökeni olarak yansıtılmıştır. Ancak, iğ ağırşağının küresel değil, yassı ve yuvarlak olması ve açıklaması Arapça olan Tepük maddesinin Türkçe ve diğer dillerdeki farklı çevirilerinde, tercümelerin, keçi kıllarının, yassı-yuvarlak kurşun kitlesinin üzerine sarılmayıp, içinden geçirildiği biçiminde yapılması göz önüne alındığında, oyun aracının bilinen formda bir top olmadığı, dolayısıyla, oyunun da günümüz futbol oyununun bir prototipi olamayacağı anlaşılmaktadır. XI-XIV. yüzyıllar arasında, İran şiirinde mecazi anlamda oldukça sık kullanılan bir kavram olan Tepük ile ilgili tespit edilebilen dörtlüklerin analizleri de, bu cismin, matematiksel anlamda bir küre olmadığını göstermektedir. Araştırmamız, Tepük oyununun, XX. yüzyıl başlarında Uygurlarda tespit edilen ve bir kaç delikli madeni paranın ortasından at kıllarının sıkıştırılarak geçirilmesiyle imal edilen "Tepgüç" adlı bir çocuk oyunu ile benzerliğini, gerek oyun aracının formu, gerekse oynanma biçimi olarak da, futbolun değil, kökeni Asya halklarına dayandırılan badminton oyununun, ayakların raket olarak kullanılmasıyla oynanan, arkaik bir versiyonu olabileceğini ortaya koymaktadırKeywords : Tepük, Futbol, Köken