HALK KÜLTÜRÜNDE ÖMÜR SÖYLEMİ: AŞIK VEYSEL TÜRKÜLERİ ÖRNEĞİ
Authors : Nilüfer Korkmaz Yaylagül, Hazan Kurtaslan
Pages : 647-659
Doi:10.55666/folklor.1141439
View : 11 | Download : 6
Publication Date : 2022-12-29
Article Type : Research
Abstract :Yaşam ya da ömür kavramı, insanın biyolojik varlığı ve zamanı anlattığı kadar kültürel bir kavrayışı da temsil etmektedir. Batılı literatürde yaşam kavramı yaşam doyumu ve yaşamın anlamı ile ilişkilendirilmektedir. Türkçe literatürde ise insan yaşamı/ömrü üzerinde kavramsal olarak durulmamıştır. Bu doğrultuda halk kültürü ürünleri, bir toplumun düşünme biçimini ve anlam dünyasını yansıtması açısından zengin kaynaklardır. Bu nedenle Türk kültüründe yaşam/ömür kavramlarının Anadolu halk kültüründe nasıl anlamlandırıldığının ortaya konması önemlidir. Bu doğrultuda araştırmada, halk kültürünün bileşenlerinden biri olan aşıklık edebiyatında yaşam / ömür söylemi araştırılmıştır. Aşık Veysel, aşıklık geleneğinin yirminci yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biridir. Araştırmada, Aşık Veysel’in türkülerinden yola çıkılarak Anadolu halk kültüründeki yaşam ve insan ömrüne yönelik anlayışın ortaya konması amaçlanmıştır. Buna paralel olarak türkülerin insanların zihninde söz ve müzik açısından bir bütün olduğu düşüncesinden hareketle Veysel’in türkülerinin müzik yapısının özellikleri de ortaya konmuştur. Araştırmada ömür temalı türkülere ulaşmak amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Öncelikle Aşık Veysel’e ait olan tüm eserler taranmış, konuya ilişkin yazılı eserler karşılaştırılmıştır. Sözü ve müziği Aşık Veysel’e ait notalarına ulaşılan ve ömür temasını içeren 4 türkü tespit edilmiştir. Bu türküler, söylem ve müzik yapısı açısından analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, ömür temalı türkülerin müzik özellikleri açısından genel olarak hüseyni makamında ve uzun hava ile kırık hava türünde bestelendiği, dört farklı usulün kullanıldığı, müzik ile söz cümlelerinin birbiriyle uyumlu olduğu ve ton değişikliklerinin olmadığı ortaya çıkmıştır. Ömür söylemi olarak ise bu türkülerde Aşık Veysel’in yaşadığı toplumsal ve kültürel koşulların izleri tespit edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre Aşık Veysel’in türkülerindeki ömür söyleminde maddi ve manevi dünya anlayışı iç içe geçmiştir. Veysel’in türkülerinde yaşamın zıtlıklarını bir arada taşıyan bir bütün olduğu, çark-ı devran gibi bir döngü olduğu ve geçici olduğu söyleminin egemen olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşılık; yaşamda iyi ve güzel üzerine vurgu yapılmakta ve etik bir bakış açısı sergilenmektedir.Keywords : Aşık Veysel, ömür, yaşam, türkü, söylem analizi