- Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 33 Issue: 1
- MA’MURATÜ’L-AZİZ (HARPUT) REJİ İDARESİ (1883-1925)
MA’MURATÜ’L-AZİZ (HARPUT) REJİ İDARESİ (1883-1925)
Authors : Mahmut Yilmaz, Ibrahim Yilmazçelik
Pages : 489-505
Doi:10.18069/firatsbed.1206905
View : 13 | Download : 6
Publication Date : 2023-01-19
Article Type : Research
Abstract :1853 Kırım Savaşı Osmanlı tarihinde bir dönüm noktasıdır. 16. Yüzyılda başlayan iktisadi gerilemenin artık yeni vergiler, iç borçlanma ve tağşiş ile düzeltilemeyeceği anlaşılmış ve Osmanlı tarihinde ilk defa dış borçlanma yoluna başvurulmuştur. Kırım Savaşı’nda müttefikleriyle birlikte Rusya’ya karşı mücadele eden Osmanlı Devleti, müttefikleri tarafından finanse edilmiştir. 1854 yılında başlayan dış borçlanma süreci 21 yılda yapılan 15 adet borçlanma sonrasında malî iflasla sonuçlanmıştır. Malî iflas sonrası alacaklı devletlerin baskısıyla çeşitli çözüm yolları aranmıştır. Bu arayış neticesinde 1879’da kurulan Rusûm-ı Sitte İdaresi’nin başarı göstermesi sonrası Aralık 1881 tarihinde Avrupalı alacaklı devletlerle Muharrem Kararnamesi imzalanarak, Düyun-ı Umumiye İdaresi kurulmuştur. İdarenin faaliyete başlaması sonrasında, idarenin yönetiminde olan tütün geliri, idare bünyesinde 1884’de faaliyete başlayan Reji Şirketi’ne devredilmiştir. Reji Şirketi hızlıca teşkilatlanarak tütünle ilgili her alanda tek söz sahibi haline gelmiştir. Reji Şirketi’nin geliştirdiği ilişki şekli büyük sorun ve sıkıntıların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Şirketin güçlü bir şekilde örgütlendiği vilayetlerden biri de Ma’muratü’l-Aziz Vilayeti olup makalemizde şirketin kuruluş tarihi olan 1883’de zikredilen vilayette kuruluşunu gerçekleştirdikten sonraki faaliyetleri ve sonuçları incelenmeye çalışılmıştır.Keywords : Harput, Reji Şirketi, Düyun-u Umumiye, Tütün, Malatya