- Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 28 Issue: 2
- EMILE DURKHEIM ÜZERİNDEN MORDECAI M. KAPLAN’I OKUMAK: DİN KAVRAMI VE KOLEKTİF BİLİNÇ
EMILE DURKHEIM ÜZERİNDEN MORDECAI M. KAPLAN’I OKUMAK: DİN KAVRAMI VE KOLEKTİF BİLİNÇ
Authors : Ibrahim Ethem Aydin
Pages : 269-286
Doi:10.18069/firatsbed.460952
View : 14 | Download : 4
Publication Date : 2018-07-31
Article Type : Research
Abstract :Bu makale, XX. Yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan Yahudilikte Yeniden Yapılanma Hareketi’nin kurucusu olan ve Yahudiliği, Yahudi toplumunun dini medeniyeti olarak gören Yahudi düşünür, sosyolog, filozof Mordecai M. Kaplan’ın (1881-1983) Fransız sosyolog Emile Durkhem’den (1858-1917) etkilendiği yönleri inceler. Kaplan da birçok bilim ve fikir adamı gibi, sosyolojinin bir bilim haline gelmesinde önemli katkılar sağlayan Durkheim’ın özellikle din alanında yaptığı çalışmalardan yararlanmıştır. Kaplan, Durkhem’in özellikle din kavramı, Tanrı, kutsal ve kolektif bilinç fikirlerinden etkilenmiştir. Kaplan’a göre, din esasen sosyal bir fenomendir. Dinin hakikatini kavramak, çalışma tarzını gözlemlemek ve gelişimini takip etmek için bazı sosyal gruplar içinde işleyişini incelemek gerekir. Dini toplumun bir ürünü olarak kabul eden Kaplan, dininin toplumsal tezahürü olarak iki kavrama işaret etmektedir. Bu kavramlardan birincisi Tanrı, diğeri de kutsaldır.O, Tanrı’yı dini tecrübenin merkezine yerleştirmektedir. İnancın temeli onun "God-idea” dediği "Tanrı-fikri”ne dayanır. Kaplan, Durkheim gibi her dinin özünde kutsal duygusunun yer aldığını savunur. Kutsalın karşılığı "yüce değerdir.” Kaplan’a göre, zaman içinde insanlar ve tüm toplumlar belli nesnelere, varlıklara, kişilere ve fikirlere bir dokunmazlık statüsü verme eğiliminde olabilir. Kaplan’ın Durkheim’den ilham aldığı en önemli hususlardan biri de Durkheim düşünce sisteminde yer alan ve bir toplumsal güç olarak kabul edilen kolektif bilinç kavramıdır. Kaplan’a göre din bütün sosyal gruplarda var olan canlı bir enerji biçimidir. Kaplan için, kolektif bilinç denilen bu toplumsal enerji Yahudi toplumunun yaşam şeklidir.Keywords : E. Durkheim, Mordecai M. Kaplan, Din, Tanrı, Kutsal, Kolektif Bilinç