- Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 12
- 19. YÜZYILIN İLK YARISINDA KEBAN KÖYLERİNİN İDARİ VE DEMOGRAFİK YAPISI
19. YÜZYILIN İLK YARISINDA KEBAN KÖYLERİNİN İDARİ VE DEMOGRAFİK YAPISI
Authors : Enver Çakar
Pages : 1-34
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2019-10-07
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, Osmanlı nüfus defterleri kaynak olarak kullanılmak suretiyle, Keban ilçesi köylerinin 19. yüzyılın ilk yarısındaki idari ve demografik yapısı incelenmiştir. Bugün Elazığ iline bağlı bir ilçe merkezi olan Keban, 1515 yılında Osmanlı idaresine geçmiş ve uzun bir süre Çemişgezek Sancağı’na bağlı bir nahiye merkezi olarak varlığını sürdürmüştür. Kurşun ve gümüş rezervlerine sahip olan Keban, bu madenlerin çıkarılmaya başlandığı 18. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı Devleti içerisinde gittikçe önem kazanmıştır. Bu önemin artmasına paralel olarak, 1775 yılında Maadin-i Hümayun Emaneti kurulmuş, Keban Kasabası da bu emanetin merkezi konumuna yükselmiştir. Ayrıca Keban’ın çevresinde yer alan birçok kaza da mali ve idari açılardan Maadin-i Hümayun Emaneti’ne dâhil edilmiştir. 19. yüzyılın ilk yarısında mahalle ve çarşılardan oluşan Keban, bir eyalet merkezi konumundaydı ve köyleri yoktu. Bugünkü Keban ilçesini oluşturan köyler ise, idari bakımdan Çemişgezek, Harput, Arapgir ve Arguvan kazalarına bağlıydı. Bu köylerin hepsi Müslüman köyleri olmakla birlikte, bazı mezralarında çok az sayıda gayrimüslim nüfus da barınmaktaydı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Maadin-i Hümayun’u oluşturan kazaların idarî yapısında önemli değişiklikler yapılmıştır. Özellikle madencilik faaliyetlerinin sona erdirildiği yüzyılın son çeyreğinde, bundan önce Arapgir, Çemişgezek ve Harput kazalarına bağlı olan çok sayıdaki köyün yanı sıra, sınırları daraltılarak nahiye haline getirilen Arguvan da Keban Kazası’na dâhil edilmiştir.Keywords : Keban, Harput, Arapgir, Arguvan, Elazığ, nüfus