- Fenerbahçe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 2 Issue: 1
- 93 Harbi Sonrası İstanbul Boğazı'nda Yapılan Savunma Çalışmaları
93 Harbi Sonrası İstanbul Boğazı'nda Yapılan Savunma Çalışmaları
Authors : Ahmet Oğuz
Pages : 68-82
View : 17 | Download : 6
Publication Date : 2022-06-30
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı devlet adamları XIX. yüzyıldan itibaren zayıflayan imparatorluğun sınırlarını korumak amacıyla boğazların savunmasına daha bir önem vermeye başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin karasal gücünün azalması boğazları dış tehlikelere daha açık hale getirmiştir. Silah sanayiinin gittikçe genişlemesi ve güçlenmesi deniz gücüne yansımış, güçlü donanmaların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu doğrultuda Çanakkale ve İstanbul Boğazları, İmparatorluğun ve dolayısıyla başkent İstanbul’un savunmasını önemli kılmıştır. Sultan III. Selim zamanında (1789-1807) İngiliz donanmasının Çanakkale Boğazı’nı aşarak İstanbul’u kısa sürede olsa tehdit etmesi adeta Osmanlı devlet adamlarının konuya ilgisini artırmıştır. Bu tarihten sonra boğazların savunması için dışarıdan uzmanlar getirilmiş, raporlar alınmış ve yeni şartlara göre kale ve istihkâmlar yapılmış veya var olanlar güçlendirilmiştir. Her iki boğazın savunmasına ayrı ayrı ve titizlikle önem verilmiş, mali sorunlar yaşanmasına rağmen uzmanların verdikleri raporlar doğrultusunda belirtilen tedbirlerin alınmasına büyük gayret sarf edildiği arşiv belgelerinden anlaşılmaktadır. Burada dikkatimizi çeken bir husus ise Çanakkale Boğazı’nın daha öncelikli olduğu konuyla ilgili belge taramasından anlaşılmaktadır. Ancak bu durum İstanbul Boğazı’nın ihmal edildiği anlamına gelmemelidir. Zira Çanakkale Boğazı’nda inceleme yapan ve rapor hazırlayan her heyetin İstanbul Boğazı’na da geldiği ve benzer şekilde rapor düzenlediği kayıtlarda vardır. Boğaz savunmasında bir diğer dikkat çeken husus ise kale ve istihkâmların yanında torpil/mayın teknolojisinin kısa sürede ve etkili bir şekilde Osmanlı Devleti’nde savunmada yerini aldığıdır. Mayın satın alınması ve boğazlarda konuşlandırılması yanında Almanya ile beraber ortak üretimi denenmiş ancak yerli üretime geçilememiştir. Bu makale İstanbul Boğazı’nda yapılan savunma çalışmalarını 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşıyla Birinci Dünya Savaşı’nda 1915 Çanakkale Cephesi’nin kuruluşuna kadar olan safhayı ele almaktadır. Çalışmamızın temel kaynakçasını Osmanlı arşiv belgeleri oluşturmaktadır. Konu arşive yansıdığı şekliyle ve o nispette ele alınıp, araştırma eserler ve hatıratlarla değerlendirilmeye çalışılacaktır.Keywords : İstanbul Boğazı, Kale, İstihkâm, Torpil/Mayın, İstanbul Boğazı, Kale, İstihkâm, Torpil/Mayın