Nehcü’l-Ferādis’te Morfolojik Yer Ödünçlemeleri
Authors : Ali Parlak
Pages : 17-25
View : 34 | Download : 37
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Türk dilinin söz dizimi çalışmalarına dâhil olan cümle ve cümlenin kuruluş aşaması ile ilişkilendirilen cümle tasnifleri hakkında çok sayıda çalışma yapılmıştır. Ancak bununla birlikte, ögelerinin dizilişine ve yüklemin yerine göre belirlenen iki ayrı cümle tipinden hareketle yapılan tasniflerde devrik / kurallı / düz / kuralsız gibi terimlerin ne kadar doğru olduğu tartışmaya açık bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, cümle tarifi ve cümle ögelerinin tasnifi konusundan ziyade cümlede biri kuruluş cümlesinin bildirimiyle cümlenin muhatabına aktarılma şartlarının bildirimi arasında bildirme karşıtlığı tesis eden, diğeri söz dizisinin fonetik uyumu temeline dayanan iki türlü yer ödünçlemesinden söz dizimi ile ilişkili olan morfolojik yer ödünçlemesi incelenecektir. Bundan hareketle, Harezm sahasında yazılan ve Türk dil yadigârlarının en önemli eserlerinden biri olan Nehcü’l-Ferādis’te geçen morfolojik yer ödünçlemeli örnekler tespit edilmiş olup farklı kategorilerde tasnife tabi tutulmuştur. Morfolojik yer ödünçlemesinin varlığı delilleri ile kanıtlanmış ve bunun neticesinde çeşitli hükümler çıkarılmıştır.Keywords : Söz dizimi, Devrik cümle, Nehcü\'l-Feradis, Morfolojik yer ödünçlemesi