- ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi
- Vol: 3 Issue: 1
- YARI KIRSAL ALANDA YAŞAYAN KİŞİLERDE GAİTADA GİZLİ KAN TARAMASI VE TARAMA PROGRAMLARI HAKKINDA FARKI...
YARI KIRSAL ALANDA YAŞAYAN KİŞİLERDE GAİTADA GİZLİ KAN TARAMASI VE TARAMA PROGRAMLARI HAKKINDA FARKINDALIKLARI
Authors : Gülsüm Öztürk Emiral, Burcu Işiktekin Atalay, Muhammed Fatih Önsüz, Aslı Melek Zeytin, Yavuz Selim Küçük, Burhanettin Işikli, Selma Metintaş
Pages : 42-55
View : 15 | Download : 3
Publication Date : 2018-05-01
Article Type : Research
Abstract :Çalışmada yarı kırsal alanda yaşayan 50-70 yaş arasındaki kişilerin kolorektal kanser tarama programlarını hakkındaki farkındalıklarının değerlendirilmesi ve gaitada gizli kan testi ile taramalarının yapılması amaçlandı. Gereç-yöntem: Çalışma, 2015 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim-Araştırma bölgesinde yer alan Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM)’nden rastgele seçilen iki bölgede (Mahmudiye ve Beylikova) yapılan kesitsel tipte bir araştırmadır. TSM’lerin sağlık kayıtlarından ilçe merkezlerinde yaşayan 50-70 yaş arasında 1637 kişinin adres bilgilerine ulaşıldı. Çalışma gün-saatinde, belirlenmiş adreslere gidildi ve 1533 kişiye (%93.6) ulaşıldı. Çalışmaya katılmayı kabul eden 495 kişi (%32.3) ile anket formu dolduruldu. Daha sonra gaitada gizli kan tarama testini yaptırmayı kabul edenlere, testi nasıl yapacakları anlatılarak test kiti verildi. Dağıtılan kitler 48 saat sonra toplandı. Alınan numuneler klavuzuna uygun olarak analiz edilerek ‘negatif’, ‘pozitif’ ve ‘geçersiz’ olarak değerlendirildi. Veriler IBM SPSS (versiyon 15.0) paket programında değerlendirildi. Verilerin analizinde KiKare ve çoklu lojistik regresyon analizi kullanıldı. Bulgular: Çalışma grubunu oluşturanların yaşları 50-70 arasında değişmekte olup ortalama ( standart sapma) 59.2 (5.8) yıl idi. Katılımcıların 221’i (%44.6) erkek, 450’si (%90.9) evli, 295’i (%59.6) ilkokul mezunuydu. Çalışma grubunu oluşturanlardan daha önce gaitada gizli kan tarama testini duyanların sayısı 177’si (%35.8) idi. Katılımcılardan çalışmadan önce kolorektal kanserler ile ilgili herhangi bir tarama testi yaptırma sıklığı %19.4 (n=96) olup, tarama testlerini duyanlarda, kadınlarda ve hekim tanılı kronik hastalığı olanlarda tarama testine katılma oranı daha yüksekti. Çalışmada 113 (%22.8) kişi gaitada gizli kan tarama testi kitini almak istemedi. Öğrenim düzeyi yüksek olan, gelir durumu kötü olan, akrabalarında kolorektal kanser öyküsü olanlarda gaitada gizli kan tarama testine katılım sıklığı daha fazlaydı. Gaitada gizli kan tarama testi kiti verilen ve sonucu değerlendirmeye alınan 307 katılımcıdan 45’inin (%14.7) sonucu ‘pozitif’ idi. Sonuç: Kolorektal kanser tarama programlarını duyan kişilerde tarama programlarına katılma sıklığı daha yüksek bulundu. Çalışmada ulaşılan kişilere araştırma hakkında bilgi verildikten gaitada gizli kan tarama testini yapmak istemeyen, kit verilse bile değerlendirmeye alınmayan kişi orantıları yüksekti. Bu durum gaitada gizli kan tarama testinin toplum tarafından kabul edilebilirliğinin az olduğunu ve uygulanabilirliğinin zorluğunu göstermektedir.Keywords : Kanser, kolorektal kanser, tarama programları, farkındalık