- Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 23 Yunus Emre ve Türkçe Special Issue
- Yarı Yardımcı Eylemlerin Risâletü’n-Nushiyye’deki Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme
Yarı Yardımcı Eylemlerin Risâletü’n-Nushiyye’deki Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme
Authors : Sezergül YIKMIŞ
Pages : 266-274
Doi:10.32709/akusosbil.1012691
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2021-11-30
Article Type : Research
Abstract :Eylemler; iş, oluş ve durum bildiren sözcük türleridir. İki ana sözcük tabanından biri olan eylemler birleşik sözcük yapımında da görev almaktadırlar. Türkiye Türkçesinde isim + yardımcı eylem yapılarında ol-, et-, eyle-, kıl- vb. eylemleri kullanılmaktadır. Bu kuruluşta yer alan ol-, et-, eyle-, kıl- eylemlerinin anlamlarına bakıldığında anlamlarının açık olmadığı görülmektedir. Yardımcı eylemler sözlüksel anlamı olmayan eylem grubu içinde yer almaktadır. Bu grup literatürde (asıl) yardımcı eylemler olarak adlandırılırlar. Asıl yardımcı eylemlerden başka sözlük anlamları açık olan bazı eylemler de Türkiye Türkçesinde, isim + eylem kuruluşunda görev alır. Bu grupta yer alan eylemler anlam kaymasına uğramış sözcük grupları olarak tasnif edilerek deyimleşmiş veya anlamca kaynaşmış eylem öbekleri içine alınmıştır. Abayı yak- eylem öbeğindeki anlamsal özellik ile iş gör- eylem öbeğindeki eylemlerin anlamsal özelliklerinin aynı kategoriye giremeyeceğini ikinci örnekte yer alan sözcüklerin anlam özelliklerini yitirmedikleri gibi deyimleşmiş eylem kategorisinde yer alan eylemler gibi mecazlaşmadıkları üzerinde duran araştırmacılar bu tasnife karşı çıkmışlardır. Türkiye Türkçesi dil bilgisi çalışmalarının tamamında kabul görmese de bu eylemler bir grup çalışmada yarı yardımcı eylemler (semi auxiliary verbs) olarak adlandırılmıştır. Bu çalışmada isim + yarı yardımcı eylem şeklindeki birleşik eylem yapılarının Risâletü’n-Nushiyye’de nasıl kullanıldığı, Yunus Emre’nin bu eylem öbeklerini tercih etmesinin şiir söylemine katkısı üzerinde durulacaktır.Keywords : Yardımcı eylem, yarı yardımcı eylem, Risâletü’n-Nushiyye