- Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]
- Cilt: 7 Sayı: 1
- BİR ‘MECNÛN’ YARATMAK: EDİRNELİ ŞÂHİDÎ, ALİ ŞÎR NEVÂYÎ VE FUZÛLÎ’NİN LEYLÂ VÜ MECNÛN MESNEVİLERİNDE ...
BİR ‘MECNÛN’ YARATMAK: EDİRNELİ ŞÂHİDÎ, ALİ ŞÎR NEVÂYÎ VE FUZÛLÎ’NİN LEYLÂ VÜ MECNÛN MESNEVİLERİNDE MECNÛN’UN KİŞİLİĞİNE TESİR EDEN ANNE-BABA TUTUMLARI
Authors : Yusuf Ersin
Pages : 193-213
Doi:10.58659/estad.1439597
View : 271 | Download : 160
Publication Date : 2024-03-30
Article Type : Research
Abstract :Türk edebiyatında kaleme alınan aşk mesnevileri arasında Leylâ vü Mecnûn mesnevilerinin yeri oldukça önemlidir. Anadolu sahasında Leylâ ile Mecnûn’un hikâyesinin anlatıldığı ilk mesnevi Gülşen-i Uşşâk müstakil adıyla Edirneli Şâhidî tarafından XV. asırda te’lîf edilmiştir. Yine aynı asırda bir Leylâ vü Mecnûn mesnevisi de Çağatay sahasında Ali Şîr Nevâyî tarafından kaleme alınmıştır. Azerbaycan sahasında ise Fuzûlî XVI. yüzyılda Türk edebiyatının en meşhur Leylâ vü Mecnûn mesnevisini ortaya koymuştur. Son yıllarda disiplinler arası araştırmaların sağladığı imkânlar sayesinde Türk edebiyatı alanında yapılan çalışmaların çeşitlendiği ve edebi metinlerin yeni bakış açılarıyla da ele alınıp incelendiği görülmektedir. Psikoloji sahasında yapılan araştırmalar neticesinde ortaya konan veriler şüphesiz Türk edebiyatı alanında özgün çalışmalara kapı aralamaktadır. Çünkü psikoloji ile edebiyatın temel ve müşterek unsuru insandır. Mesneviler ise dönemlerinin tahkiye ihtiyacını karşılayan edebi metinlerdir ve insan da mesnevilerin olay örgüsü içerisinde tahkiyenin gerçekleşmesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Ebeveyn tutumlarının bebeklikten itibaren bireyin kişiliğini şekillendirdiği bilinmektedir. Leylâ vü Mecnûn mesnevilerinin merkezî kişisi olan Kays, eserlerin sonuna değin bu ismiyle kalmamış Leylâ adlı bir kıza âşık olduktan sonra tedricen yeni bir kimliğe dönüşüp Mecnûn adını almıştır. Bu makalede ebeveyn tutumlarının Kays’ın Mecnûn’a dönüşümü üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Böylece Edirneli Şâhidî, Ali Şîr Nevâyî ve Fuzûlî’nin mesnevilerinin merkezi kişisi olan Kays’ın Mecnûn’a dönüşüp âşık ve deli tipi olarak konumlandırılmasında Leylâ’nın yanı sıra ebeveyn tutumlarının da onun kişiliğine tesir eden rolü ortaya konmuştur.Keywords : Edirneli Şâhidî, Ali Şîr Nevâyî, Fuzûlî, Mesnevi, Ebeveyn Tutumları, Kays, Mecnûn