- Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]
- Cilt: 6 Sayı: 4
- KÂNÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’IN DİLİNDEN BUDİN KALESİ’NİN FETHİ: FETH-NÂME-İ KAL‘A-İ BUDİN VE TEVÂBİ‘İHÂ...
KÂNÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’IN DİLİNDEN BUDİN KALESİ’NİN FETHİ: FETH-NÂME-İ KAL‘A-İ BUDİN VE TEVÂBİ‘İHÂ
Authors : Suat Donuk
Pages : 765-794
Doi:10.58659/estad.1375378
View : 157 | Download : 169
Publication Date : 2023-12-30
Article Type : Research
Abstract :Klasik Türk edebiyatının savaş konulu türlerinden biri olan fetihnâmeler İslam adına gerçekleştirilen zaferleri anlatan metinlerdir. Fetihnâmelerin bazıları hükümdarın dilinden kaleme alınmıştır. Hükümdarın bir görevliye dikte etmesi ya da bizzat yazması şeklinde meydana getirilen bu fetihnâmeler ilgili liderin yaşantısı, kişisel özellikleri, hedefleri, edebî yetkinliği gibi biyografik veriler sunması yönüyle değerlidir. Kânûnî Sultan Süleyman Budin Kalesi’nin fethinden sonra Osmanlı ülkesindeki kadılara zaferin haberini vermek için bir fetihnâme göndermiştir. Münşiyane nesir diliyle yazılan fetihnâme sanatsal unsurlar barındırması nedeniyle edebî eser hüviyeti taşımaktadır. Kastamonu İl Halk Kütüphanesi 37 Hk 3571/14 numarada bir örneği bulunan fetihnâme ayrıca Feridun Bey’in Münşeat Mecmuası’nda yer almaktadır. Fetih-nâme-i Kal‘a-i Budin ve Tevâbi‘ihâ adını taşıyan eser 932 Zilka‘de’sinin sonlarında (Eylül 1526) kaleme alınmıştır. Kânûnî Sultan Süleyman’ın dilinden yazılan fetihnâme çok sayıda "ben” zamiri ve birinci teklik iyelik eki barındırması, sadece hükümdarın bilebileceği duygu ve düşünceleri içeren cümlelere yer vermesi gibi nedenlerle Kânûnî’nin eli ürünü olduğu izlenimi vermektedir. Fetih-nâme-i Kal‘a-i Budin ve Tevâbi‘ihâ’nın Kânûnî Sultan Süleyman’a ait olduğu kabul edildiği takdirde Kânûnî’nin edebî eser sayısı Türkçe ve Farsça divanları ile birlikte üçe çıkacaktır. Fetihnâme sayesinde Kânûnî Sultan Süleyman’ın manzumelerin yanı sıra mensur eserler yazma yeteneğini taşıdığı, klasik İslam edebiyatı nesir kaidelerini çok iyi bildiği, entelektüel bir kişiliğinin bulunduğu, İslam kültürüne ve Kur’ân bilgisine son derece hâkim olduğu, karakterinde azametli bir hükümdar ile samimi bir kul özelliklerini bir arada bulundurduğu tespitleri yapılabilmektedir. Bu makalede Kânûnî Sultan Süleyman’a ait Fetih-nâme-i Kal‘a-i Budin ve Tevâbi‘ihâ adlı eserin inceleme sonuçları verilmiş, buradaki anlatımlardan hareketle Kânûnî hakkında çıkarımlar yapılmış, fetihnâmenin çeviri yazılı metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.Keywords : Fetihnâme, Kânûnî Sultan Süleyman, Osmanlı Nesri, Budin Kalesi’nin Fethi