- Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Issue: 16
- Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tophaneli Hacı Mehmet Ağa Vakfı
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tophaneli Hacı Mehmet Ağa Vakfı
Authors : Murat KÜÇÜKUĞURLU
Pages : 94-119
Doi:10.29157/etusbed.1264651
View : 6 | Download : 4
Publication Date : 2023-04-30
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı döneminde Erzurum’un sayılı zenginlerinden olan Tophaneli Hacı Mehmet Ağa, 1719’da bir vakıf kurmuş ve sonraki yıllarda vakfını kademeli olarak büyütmüştür. Tophaneli Mehmet Ağa Vakfı’yla alakalı üç farklı vakfiye tarafımızdan tespit edilmiştir. İlk vakfiye Osmanlıca olup Nisan 1719 tarihlidir. Bu vakfiyeye göre Mehmet Ağa şehirde var olan bir boyahane ve 42 dükkanı satın alarak vakfetmiştir. Ayrıca Tebrizkapı’da dört dükkân ve bir ahır ile şehrin dışında Gümüşlü Kümbet yanında inşa ettirdiği râhdâr damını bunlara ilave etmiştir. Bunların geliriyle, Palandöken’den getirttiği Tophaneli Suları’nın, bu suların akıtıldığı 19 çeşmenin ve yaptırdığı namazgâh ve helaların bakım onarım ve çeşitli giderlerinin karşılanmasını şart koşmuştur. Mehmet Ağa, 1719’da kurmuş olduğu vakfı sonraki iki yıl içinde bir hayli genişletmiştir. Bu süre içinde şehirde iki mescit yaptırmış ve akıttığı çeşmelerin sayısını 48’e çıkartmıştır. Bunların bakım ve onarımlarının yapılması ile görevlilerinin ücretlerinin ödenmesi için yeni gayrimenkuller vakfetmiştir. Böylece vakfettiği dükkân, han odası ve ambar sayısını 142’ye çıkarmıştır. Bunlara Hasankale’deki büyük bir köşk ile ambarları da ilave etmiştir. Bu makalede Mehmet Ağa Vakfı’na ait ulaştığımız vakfiyeler incelenmiştir. Bu vakfiyelerden bazıları ilk defa bu makale ile gün yüzüne çıkarılmıştır.Keywords : Erzurum, Mehmet Ağa Vakfı, Vakıf, Vakfiye, Çeşme