- Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Issue: 9
- İLAHİ KOMEDYA VE Mİ’RAÇNÂMELERDE CENNET TASAVVURUNUN KARŞILAŞTIRILMASI
İLAHİ KOMEDYA VE Mİ’RAÇNÂMELERDE CENNET TASAVVURUNUN KARŞILAŞTIRILMASI
Authors : Ayşe ÇELEBİOĞLU
Pages : 67-88
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 2019-10-27
Article Type : Research
Abstract :Batı Hümanizminin kurucularından olan ve kendisi de sağlam bir din eğitimi almış olan Dante, İlahi Komedya’nın Cehennem, Araf ve Cennet bölümlerinin tamamında teoloji bilgisininin derinliğini ve aynı zamanda Yunan mitolojisine ait bilgilerini en ince ayrıntısına kadar dizelerine yerleştirmiştir. Belki de bu yüzden eseri okuyanlar konuların ne kadar tanıdık geldiğinden bahseder. Bilhassa Cennet bölümünde hem Eski Ahit, hem İncil hem de Kur’an’da tasavvur edilen mekânlar karşımıza çıkar. Cehennem bölümünde yer altına inen Dante’nin yolculuğu Araf’tan itibaren yukarıya doğru devam eder. Cennet’te ise Batlamyus’un ( Klaudyos Ptolemaios , M.S 85-165) gezegenler ve burçlarla ilgili olarak ortaya sürdüğü teori doğrultusunda, gezegenlerin diziliş sırasına göre Arş-ı alâya kadar yükselmiştir. İsrailiyatın etkisinin bariz şekilde görüldüğü Klasik Türk Edebiyatındaki müstakil mi’râçnâmeler ve bazı mesnevilerin mi’râciye bölümlerinde de şairlerimiz Hz. Muhammed’in mi’râca çıkarken aynı sıralama ile çıktığını yazarlar. İspanyol oryantalist Miguel Asin Palacios Dante’nin Cennet bölümünü yazarken İbn Arabî’den çok fazla etkilendiğini hatta birçok konuda doğrudan alıntı yaptığını iddia etmektedir. Mi’râçnâme’leri ve İlahî Komedya’yı incelediğimizde İbn Arabî’nin, bilhassa gökyüzü ve cennet tasavvurlarının eserlere yansımasını büyük oranda görebiliriz. Ancak bu etkilerin yanı sıra mi’râç hadisesi ve Dante’nin metafizik yolculuğunun dinî birer eylem olmaları nedeniyle, Tevrat, İncil ve Kur’an’ın etkilerinin eserlere yansıması kaçınılmazdır. Bu çalışmada İlahi Komedya ve genel olarak mi’râciyelerin ortak ve farklı yönleri ile onları buluşturan İbn Arabî’nin ve Batlamyus’un teorilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi yapılmıştır.Keywords : Dante, İlâhî komedya, İbn-i Arabî, Batlamyus, Palacios, Cennet, Miraç-nâme