- Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 14 Issue: 2
- HANEFÎ FAKİHİ ÖMER b. ABDÜLMUHSİN el- ERZİNCÂNÎ’NİN et-TEKMÎL fi’l-USÛL İSİMLİ ESERİNDE KIYAS...
HANEFÎ FAKİHİ ÖMER b. ABDÜLMUHSİN el- ERZİNCÂNÎ’NİN et-TEKMÎL fi’l-USÛL İSİMLİ ESERİNDE KIYAS
Authors : Mücahit Çolak
Pages : 275-290
Doi:10.46790/erzisosbil.1009082
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma Hanefî fıkıh usûlünün temel eserlerinden olan Pezdevî’nin Usûl’üne şerh olarak Vecihüddîn Ömer b. Abdülmuhsin el-Erzincani tarafından yazılmış ve kıyas anlayışını inceleyen değerlendirmeleri içermektedir. İslâm hukuk usulü alanında hicri 726 da Vecihüddîn Ömer b. Abdülmuhsin el-Erzincani tarafından yazılmış "et-Tekmîl fil-Usûl” isimli eser, bu alandaki el yazma nüshalarından birisidir. et-Tekmîl fil-Usûl Pezdevî’nin usul ve yöntemi ile yazılmış olmakla birlikte yer yer Erzincani’nin kendine has fikir, görüş, örnek ve değerlendirmeleriyle ortaya çıkan bir çalışmadır. Erzincani, Pezdevî’nin metnini zikrettikten sonra "ekulü/ ben de derim ki” diye söze başlayarak görüş düşünce ve değerlendirmelerini belirtir. Kıyasın mutlaka bir hikmete binaen teşride yer aldığını, şer‘î hükümleri anlama ve idrak etme yöntemlerinden birinin de kıyas olduğunu vurgular. Eserde kıyasın bir yönü ile asıl, bir yönü ile de fer‘ olduğu gerekçeli olarak açıklanmıştır. Kıyas, Kur’an sünnet ve icma gibi başlangıçta bir hüküm koymadığından fer‘ olarak değerlendirilmiştir. Kitap, sünnet ve icma kati, kıyas ise zanni bir delil olduğundan üç kati delilden ayrı olarak dördüncü sırada incelenmiştir. Çalışmamızın alanı Et-Tekmîl fil- Usûl isimli eserin kıyas bölümüdür. Böyle bir çalışmayı yapmamızın nedeni Erzincani’nin eseri içerisinde kıyas babının İslâm hukuk usulü açısından nasıl işlendiğini incelemek, geleneksel usule paralel ve farklı yaklaşımların tespiti yapılmaya çalışılacaktır. Bu çalışma Erzincani’nin şerhi bağlamında fukaha metodu üzerine yazılan Pezdevî’nin Usûl’ündeki kıyas üzerinden, şârihin alana yaptığı katkıları ortaya çıkarmaktır. eser müellifi tarafından alanında örnek bir çalışma olarak nitelendirilmiştir.Keywords : Kıyas, Pezdevî, Abdulmuhsin el-Erzincani, et-Tekmîl