- Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 11 Issue: 2
- SELMÂN-I PÂK MEYDAN MUHÂREBESİ
SELMÂN-I PÂK MEYDAN MUHÂREBESİ
Authors : N. Fahri Taş
Pages : 101-125
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2018-12-29
Article Type : Research
Abstract :İngiltere, 15 Teşrin-i evvel 1914 {28 Ekim 1914} günü Osmanlı Devleti’ne savaş ilân etti. General Bar ret komutasındaki 15 000 kişilik bir kuvveti 14 Teşrîn-i sânî 1914’de {27 Kasım 1914} Basra K ö rfezi ’ ne g ö nderip 22 Teşrîn-i sânî 1914’de {5 Aralık 1914} Basra’yı istilâ etti. Bu tarihte Osmanı Devleti’nin Irâk’ta silahlı ve silahsız toplam 8 000 kişiden oluşan 35. ve 38 tümenleri vardı. Irâk Cephesi Komutanı Cavit Paşa idi. Süleyman Askerî Bey’in rütbesi yarbaylığa yükseltilip Irâk Cephesi Komutanlığı’na atanınca, Cavit Paşa bu g ö revden ayrılıp 2 Ocak 1915 günü komutayı Süleyman Askerî Bey’e devretti. Süleyman Askerî Bey, 20 Ocak 1915 günü Şuayyibe ç arpışmalarında yaralandı, 14 Nisan 1915 günü intihâr etti. Cephe komutanlığı vekâleten binbaşılıktan yarbaylığ a terf î ettirilen Ali Bey’e verildi. Şuayyibe ç arpışmalarından sonra General Barret al ınarak İngiliz birlikleri komutanlığına 9 Nisan 1915 tarihinde General S ö r Johnson Nixon getirildi. Bu tarihe kadar; ç oğunluğu yerli halktan teşekkül ettirilmiş Osmanlı birlikleri, İngilizler karşısında ağır yenilgilere uğrayarak devamlı olarak geri ç ekilmiş emir-komutadan uzak bir hâ le d üşmüştü. Cephedeki durumu düzeltmek i ç in Albay Nureddin Bey 24 Nisan 1331 { 7 Mayıs 1915} tarihinde Irâk ve Havâlisi Um û m Komutanı olarak ta`yîn edildi. Nureddin Bey bir yandan orduya ç ekidüzen verirken diğer taraftan Kerbelâ {27 Haziran 1915} ve Hille ayaklanmalarıyla {19 Ağ ustos 1915} u ğraştı. Mevcut ordu ile netice alınamayacağını anlayan Nureddin Bey, orduyu İngiliz birliklerinden 120 km kadar daha geride bulunan Selmân-ı Pâk’a ç ekip gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra İngilizlere kesin bir darbe vurulmasının daha uygun olduğunu düşünerek geri ç ekilme kararı aldı. Nureddin Bey, bu kararını Kutü’l-Amâre yenilgisinden ö nce d üşünmüş ve Selmân-ı Pâk’ta savunma hattı oluşturmak i ç in bir inceleme ve icrâ komisyonu da kurmuştu. Bu geri ç ekilme kararına kadar Kutü’l-Amâre’de 1773 {300-400’ü bataklıklarda boğulanlar dâhil} er ve 97 subay esîr vermiş 1500 civârında asker kaybetmiştir. Osmanlı ordusu Selmân-ı Pâk’a ç ekilmeyip Enver Paşa’nın emri üzerine Kutü’l-Am ê re’de savunmaya devam edilseydi. İngilizlerin Selmân-ı Pâk’da kesin bir hezîmete uğraması mümkün olmayacaktı. Selmân-ı Pâk Zaferi, İngilizlerin Kutü’l-Amâre’de teslimiyle sonu ç landı. Ancak Basra dâ hil, İngilizler Irâk’tan tamâ men at ılmadı. Bu siyâsî hat â, daha sonraki tarihlerde Irâk’ın İngilizler tarafından istilâ edilmesi sonucunu doğurdu.Keywords : Mezopotamya, Bağdat, Selmân-ı Pâk, Nureddin Paşa, Irâk