- Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
- Cilt: 27 Sayı: 2
- Karşılaştırmalı Hukuk Sistemlerinde Ceninin Hayat Hakkı
Karşılaştırmalı Hukuk Sistemlerinde Ceninin Hayat Hakkı
Authors : İhsan HÜSEYİN
Pages : 305-349
Doi:10.60002/ebyuhfd.1377850
View : 147 | Download : 102
Publication Date : 2023-12-26
Article Type : Research
Abstract :Hayat hakkı bütün hakların esasını teşkil eden temel bir haktır. Bu hakkın ne zamandan itibaren başladığının tespiti gerek medeni hukuk gerek diğer hukuk dalları bakımından büyük önem taşımaktadır. Ceninin hayat hakkı kökleri çok eskilere uzanan bir hukuki tartışma konusudur. Sadece hukuk alanında değil, semavi dinlerde de bu husus oldukça tartışmalıdır. Bunun sebebi gerek Yahudilik gerek Hıristiyanlık ve gerekse İslamiyet’te ceninin hayatının ne zaman başlayacağına dair açık bir hükmün bulunmamasıdır. Azınlıkta kalan görüş ceninin hayat hakkını gebeliğin sonuna doğru başladığını kabul etse de Yahudilik ve Hıristiyanlıkta cenin Allah’ın bir hediyesi olarak kabul edilmekte ve hayat hakkının yumurtanın döllenmesinden itibaren başladığı fikri savunulmaktadır. Buna karşılık beden ile ruh ayrımı yapan İslam hukukçularının çoğu ceninin hayat hakkının kendisine ruh üflenmesinden itibaren (gebeliğin dördüncü ayından sonra) başladığını kabul etmektedir. İlk dönemlerde azınlıkta kalan ve özellikle çağdaş İslam hukukçularının çoğu tarafından savunulan görüş ise ceninin hayat hakkının yumurtanın döllenmesinden itibaren başlayacağı yönündedir. Dünyadaki hukuk sistemlerine bakıldığında ceninin hayat hakkının başlaması hususunda üç eğilimin olduğu görülür. Bu bağlamda klasik görüş, ceninin hayat hakkının başlaması için doğum vakasının gerçekleşmesi şart koşar. Diğer bir görüş ise, aktif (faal) ya da yaşama kabiliyeti olan cenin ölçütünü arar. Buna göre ceninin hayat hakkının başlaması için doğum olayının gerçekleşmesi şartı aranmaz. Buna göre, cihaza bağlı olarak ya da bağlı olmaksızın tek başına yaşama kabiliyeti bulunuyor ise cenin, hayat hakkına sahiptir. Bugün doktrinde ileri sürülen ve bazı hukuk sistemleri tarafından benimsenen modern eğilime göre ise, tabiat kurallarına uygun olarak ana rahmine düştüğü andan itibaren ceninin hayat hakkı başlar. AİHS’de ceninin hayat hakkına ve bunun ne zamandan itibaren başladığına dair bir hüküm yer almamaktadır. AİHM de bu konuda açık tutum sergilemekten kaçınmaktadır. Türk Medeni Kanununda ceninin hayat hakkını düzenleyen açık bir hüküm yoktur. Türk hukukunda kişilik sağ ve tam doğumla başlar. Doğum gerçekleşmeden önce ceninin bağımsız bir kişiliği olmayıp annenin bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada farklı hukuk sistemlerinde ceninin hayat hakkına ilişkin konular ve mahkeme kararları incelenmiş olup ceninin hayatının ne zaman başladığına cevap aranmıştır.Keywords : Cenin, Hayat Hakkı, Embriyo, Döllenme, Kürtaj