Alevi-Bektaşi Yolunda Dört Kapı Kavramı
Authors : Aliriza ÖZDEMİR
Pages : 249-283
Doi:10.18403/emakalat.726623
View : 13 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Research
Abstract :Aleviliğin eğitim müfredatının merkezinde yer alan Dört Kapı, bireysel olduğu kadar toplumsal eğitimin de mihenk taşıdır. İnsanı, olgun yani kâmil hâle getirmeyi, toplumu ise rızalık temelinde inşa etmeyi hedefleyen bu eğitim programı, inancın içselleştirilmesi ve davranışa dönüştürülmesi için takip edilen süreci ifade eder. Bu çalışmada Aleviliğin yazılı kaynakları, yani buyruk adı altında toplanan eserler, erkânnâmeler, velayetnâmeler, icazetnâmeler, şecereler ile Alevi ariflerine ait risaleler ve şiirler esas alınarak Alevilikteki Dört Kapı programı incelenmiştir. Programın kaynakları, temel özellikleri, ana çerçevesi, hangi mecazlarla ifade edildiği gibi birçok konu Aleviliğin iç metinlere bakılarak karşılaştırılmış, benzer ve farklı yönleri ortaya konulmuştur. Makalede cevabı aranan sorular şunlardır: Aleviliğin yazılı kaynaklarında Dört Kapı kavramının kökeni nereye dayandırılmıştır? Dört Kapı programının temel özellikleri nelerdir? Dört Kapı kavramı hangi mecazlarla ifade edilmiştir? Dört Kapı kavramının ana hatları nasıl çizilmiştir? Dört Kapı ile kişinin hangi hedeflere ulaşması öngörülmüştür? Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat (Sırr-ı Hakikat) kapıları birbirinden bağımsız mı, yoksa birbirini takip eden süreçler şeklinde mi ele alınmıştır? Çalışmada Aleviliğin yazılı kaynaklarında Dört Kapı’nın dayanakları, temel özellikleri, mecazları, hedefleri ve ana çerçevesi hakkında birbirini tamamlayan genel bir uyum olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Keywords : Dört Kapı, Kırk Makam, Alevilik, Bektaşilik, Yol