- Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 14 Issue: 53
- XIX. YÜZYILDA KAZAN TÜRKLERİ ARASINDA EĞİTİM-ÖĞRETİM VE AYDINLANMA (MAARİFETÇİLİK) HAREKETİNİN BAŞLA...
XIX. YÜZYILDA KAZAN TÜRKLERİ ARASINDA EĞİTİM-ÖĞRETİM VE AYDINLANMA (MAARİFETÇİLİK) HAREKETİNİN BAŞLAMASI VE BUNUN ÖNCÜLERİ
Authors : Yaşar Bedirhan
Pages : 366-379
Doi:10.17755/esosder.29944
View : 6 | Download : 1
Publication Date : 2015-04-12
Article Type : Research
Abstract :Türk dünyasında XIX. yüzyılın başlarından itibaren gelişen yenileşme hareketinin öncülerinden sayılan ve Rusya’daki Türk halkları arasında yetişen ilk modern Kazanlı Tatar Türk alimleri, tarihçiler, din adamları ve medrese ulemaları, benimsediği fikirler ve görüşler ile Rusya Müslümanları ve hatta İslam dünyası arasında büyük üne kavuşmuşlardır. Özellikle Mercanî, bir taraftan din alanında yeni görüşler ortaya atarken bir taraftan da kendi milletinin tarihini tüm yönleriyle inceleyerek, milletinin belirli bir kimlik ve benlik kazanmasında büyük rol oynamıştır. Mercanîve diğer büyük Tatar alimleri gerek yazdıkları eserler ve gerekse yetiştirdiği talebeler sayesinde milletinin modernleşmesine ve bu bölgede daha sonra başlayacak olan "Cedidçilik” ve "Maarifetçilik” hareketinin başlamasına büyük katkıda bulunacaklardır. Kazanlı Türk alimlerinin bu bölgede attıkları yeni görüşler ile bu bölgede var olan geri klmış eğitim zihniyetinin çökertilmesi ve bunun yerini akılcılığa bırakması sağlanmıştır. Nitekim onlardan sonra bu bölgede bir çok düşünür ve alim yetişmiştir. Bunlar arasında en önemlileri, Musa Carullah Bigi, Alimcan Barudi, Hadi Atlasi, Fatih Kerimi, Abdürreşid İbrahim, Abdullah Tukay, Fatih Emirhan, Kerim Tinsur, Hadi Maksudi, Sadri Maksudi, Yusuf Akçura gibi mümtaz şahsiyetlerin isimlerini sayabiliriz. Kazan bölgesinde siyaset, iktisat, idare, edebiyat, fikir ve düşünce alanlarında bir inkılâp yapılmıştır. Bu inkılâp hareketinde Osmanlı’nın etkisi olduğu kadar Rusya’nın da dolaylı olarak etkisi olmuştur.Keywords : Kazan, Tatar Türk Alimleri, Yenileşme, Tataristan, eğitim