CESSAS’A GÖRE İLLETİN TAHSİSİ
Authors : Adnan Algül, Emre Bölükbaş
Pages : 1-30
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2020-09-30
Article Type : Research
Abstract :İslâm hukukunda nasslarda yer almayan bir meselenin çözüme kavuşturulmasında kıyasın büyük bir önemi bulunmaktadır. Kıyasla Kur’ân, Sünnet ya da icmâ’da hükmü belirtilen bir olayla hükmü nassta yer almayan meselenin çözüme kavuşturulması mümkündür. Kıyasın temel yapı taşı ise illettir. İslâm hukukçuları illet hakkında detaylı incelemelerde bulunmuşlardır. Bu konulardan birisi ise illetin tahsisidir. İlletin tahsisi; illetin bulunmasına rağmen bir engel sebebiyle hükmün bulunmamasıdır. Usûlcüler illetin tahsisi hususunda genel olarak cevaz verenler ve vermeyenler şeklinde iki kısma ayrılmışlardır. Kerhî (ö. 340/952), Cessâs (ö. 370/981), Debûsî (ö. 430/1039) ve Iraklı Hanefîlerin çoğunluğu illetin tahsis edilebileceğini benimsemişlerdir. Pezdevî (ö. 482/1089), Serahsî (ö. 482/1090?) ve Ebü’l-Yüsr (ö. 493/1100) gibi Maverâünnehir fakihlerinin ekseriyeti illetin tahsisine karşı çıkmışlardır. Cessâs tahsis ile istihsan arasında bağlantı kurarak istihsanın bir nev‘înin illetin tahsisi sonucunda meydana geldiğini savunmuştur. Bu araştırmada Cessâs’ın görüşü esas alınarak iki grup arasında karşılaştırılma yapılmıştır. Gerçekleştirilen incelemenin sonucunda illetin tahsisi meselesinin pratiğe yansımadığı tespit edilmiştir. Tahsis olduğu belirtilen yerlerde kıyasın icâb ettiği hüküm Cessâs’a göre engel diğer usûlcülere göre illetin oluşmaması sebebiyle meydana gelmemiştir.Keywords : İslâm, Hukuk, Usûl, Hanefî, Cessâs, İllet, Tahsis.