MU’TEZİLE’NİN ADALET ANLAYIŞI VE SOSYO-POLİTİK NEDENLERİ
Authors : Maksut Ç Etin
Pages : 395-420
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2013-11-29
Article Type : Research
Abstract :Mu’tezile mezhebi, İslam tarihinde, İslami meseleleri ele alıp tartışan ilk İslami ekollerden biridir. Bu ekol, kendi düşünce sistemini oluştururken bir takım felsefi, ilmi ve akli ilkeleri kullanarak Kur’an ve Sünnet’i yorumlamış ve o yorumlar neticesinde ortaya çıkan sonuçları beş temel prensip olarak belirlemiştir. Bu prensiplerden biri de "Adalet” prensibidir. Adalet prensibi, cebri anlayışı benimseyip, onu saltanatın koruyucusu olarak kullanan ve devletin resmi ideolojisi haline getiren Emeviler’e, bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. İktidarın cebir ideolojisine karşı çıkan Mu’tezile, kader antitezi ve hürriyet fikri ile kendini göstermiştir. Halkı yönetime karşı duyarlı olmaya davet eden bu yaklaşım, iktidarı, yaptığı bütün uygulamalardan sorumlu tutmayı öngörmekteydi. Dolayısıyla Mu’tezile’nin adalet anlayışının asıl ortaya çıkışı, özgür iradeyi savunmasıyla paralel olmuştur. Esas itibariyle siyasi kökenli dini karakterli olan bu anlayış, Kur’an’dan iktibaslarla kelami bir görüş haline gelmiş ve onların vazgeçilmez beş temel ilkesinden biri olmuştur. Biz bu çalışmamızda Mu’tezile’nin adalet anlayışı ve o anlayışın sosyo-politik nedenleri üzerinde durduk. Mu’tezile’nin "adalet prensibi” şüphesiz bir takım sosyo-politik düşüncelerin tesirinde kalmıştır. Bu prensibin ortaya çıkmasını sağlayan nedenler çalışmamızın konusunu oluşturmuştur.Keywords : Mu’tezile, Kur’an, Siyaset, Adalet, Anlayış.