- Ege Sosyal Bilimler Dergisi
- Cilt: 4 Sayı: 1-2
- Bizans Anıtsal Mimarisinde Ion-Impost Sütun Başlıklarının Kullanımı: Ön Değerlendirmeler
Bizans Anıtsal Mimarisinde Ion-Impost Sütun Başlıklarının Kullanımı: Ön Değerlendirmeler
Authors : Murat Certel
Pages : 77-89
View : 42 | Download : 47
Publication Date : 2024-01-08
Article Type : Research
Abstract :Antik Çağ’dan günümüze değin mimaride kullanılan sütun ve sütun başlıkları birçok yapı gurubunda farklı tip ve üslupta karşımıza çıkmaktadır. İlk örneklerine tapınak mimarisinde rastlanan sütun ve sütun başlıklarının bazen sadece anıt niteliğinde olduğu görülmektedir. Doğu Roma İmparatorluğunda 4. ve 6. yüzyıllar arasında antik geleneği sürdüren ve zamanla bu gelenekten uzaklaşarak gelişen birçok yeni sütun başlığı türü ortaya çıkmıştır. 5. yüzyılın başlarında impost kullanımının başlanması, sütun başlıklarında bazı yeni gelişmelere yol açmıştır. Bu yeni gelişmelerden biri de impost ve ion sütun başlıklarının bir sentezi olarak ortaya çıkan ion-impost tipi başlıkların üretimine başlamasıdır. İon-impost tipi sütun başlıkları MS 5. ve 6. yüzyıllar arasında Başkent Konstantinopolis, Anadolu, Kıta Yunanistan ve İtalya dâhil olmak üzere doğu ve batı Akdeniz’de oldukça geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu tip sütun başlıklarının kullanımının özellikle, İmparator Justinianus (527-565) döneminde yaygınlaştığı görülmektedir. İmparator Justinianus tarafından Konstantinopolis’te inşa ettirilen Ayasofya, Aya İrini ve Küçük Ayasofya’daki (Aziz Sergios ve Aziz Bakhos Kilisesi) ion-impost tipi sütun başlıkları dönemin karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır. MS 6. yüzyıldan sonra ise bu tip sütun başlıklarının kullanımı giderek azalmıştır. Çalışmamızda, bir dönemin mimari modasını yansıtan ion-impost tipi başlıkların asıl işlevinin tanıtılması, literatürdeki veriler ışığında bu tür başlıkların estetik mi yoksa mimari kaygılar nedeniyle mi tercih edildiğine dair sorulara cevap bulunması amaçlanmıştır.Keywords : Geç Antik Çağ, Bizans Dönemi, Mimari plastik, Sütun başlığı, Ion-impost