- Ege Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 2 Issue: 1
- TÜRKÇEDE METİN TÜRÜNÜN EŞDİZİMLİLİK VE ANLAM TERCİHİ GÖRÜNÜMLERİNE ETKİSİ: "GENİŞ" SIFATI ...
TÜRKÇEDE METİN TÜRÜNÜN EŞDİZİMLİLİK VE ANLAM TERCİHİ GÖRÜNÜMLERİNE ETKİSİ: "GENİŞ" SIFATI ÖRNEĞİ
Authors : Ayşe Eda Gündoğdu
Pages : 26-34
View : 18 | Download : 3
Publication Date : 2019-01-31
Article Type : Research
Abstract :Anlam tercihi araştırmaları temelde aynı sözcük çevresinde eşdizimlilik gösteren bir grup sözcüğün benzer ve farklı anlamsal uzanımları ile bu sözcük grubunun hangi ulamlar çevresinde yoğunlaştığını betimlemeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda söz konusu araştırmalar, sözcüklerin belirli dizgelerdeki kullanımsal sınırlarını ve çokanlamlılık çerçevesindeki görünümlerini ayrıntılı olarak ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, metin türünün, eşdizimsel görünümle bağlantılı olarak çekirdek sözcüğün anlambilimsel ulam tercihlerine bir etkisi olup olmadığını ortaya koymaktır. Çalışmada Türkçede kullanım sıklığı yüksek olan "geniş” sıfatı araştırma konusu yapılmıştır. Araştırmanın veri tabanı olarak Türkçe Ulusal Dil Derlemi Tanıtım Sürümü kullanılmıştır. İnceleme konusu sıfat, "Kurgusal Düzyazı” ve "Bilgilendirici Metin” tabakalarında eşdizimlilik ve anlam tercihi görünümleri açısından değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, söz konusu sıfatla eşdizimlilik gösteren ögelerin metin türüne bağlı olarak farklı eşdizimsel birimleri ve anlamsal ulamları tercih ettiği gözlemlenmektedir: Kurgusal Düzyazı türündeki metinlerde düzanlamsal düzey ağır basarken Bilgilendirici Metin türünde değişmeceli anlam ön plana çıkmaktadır.Keywords : eşdizimlilik, anlam tercihi, metin türü