- Ege Coğrafya Dergisi
- Vol: 29 Issue: 2
- TÜRKİYE’DE MAYIS 2020 GÖZLENEN SICAK HAVA DALGASININ KLİMATOLOJİK VE SİNOPTİK DEĞERLENDİRMESİ...
TÜRKİYE’DE MAYIS 2020 GÖZLENEN SICAK HAVA DALGASININ KLİMATOLOJİK VE SİNOPTİK DEĞERLENDİRMESİ
Authors : Ecmel Erlat, Ercument Avsar
Pages : 201-215
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2020-12-29
Article Type : Research
Abstract :Çalışmada, 2020 yılının Mayıs ayında Türkiye’yi etkileyen sıcak hava dalgası klimatolojik ve sinoptik açıdan incelendi. Bu amaçla Türkiye’deki 104 meteoroloji-klimatoloji istasyonunda rasat süreleri içinde Mayıs ayında kaydedilen günlük maksimum hava sıcaklıkları ve sıcak hava dalgalarının zamansal değişimleri ile 2020 Mayıs ayındaki yüzey ve üst atmosfer sinoptik klimatolojik/meteorolojik koşullar ele alınmıştır. Sonuçlar, Türkiye’de Mayıs ayında ölçülen en yüksek sıcaklık değerlerinin 1950’li yıllardan günümüze doğru yükselme eğilimi gösterdiğini, bu yükselme eğiliminin özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu’daki istasyonlarda 1980’li yıllarla birlikte belirginleştiğini göstermektedir. Türkiye ortalamasına göre son 71 yılda Mayıs ayında ölçülen en yüksek sıcaklık değerleri 2020, 2019 ve 1990 yılına aittir. Türkiye’de Mayıs ayında yüksek sıcaklık rekorlarının yarıdan fazlasının (% 52) son on yılda kaydedilmesi, bu ayda sıcak hava dalgalarının şiddetindeki artışa işaret etmektedir.Türkiye’de 1950-2020 döneminde Mayıs ayında yaşanan sıcak hava dalgalarının sayısındaki değişim incelendiğinde, 95 istasyonda sıcak hava dalgalarının sayısının artış eğilimi gösterdiği ve bu eğilimin 22 istasyonda istatistiki olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Türkiye’de Mayıs ayında sıcak hava dalgası sayısının en yüksek olduğu yıllar sırasıyla 2019, 1994 ve 2020’dir. Mayıs ayında sıcak hava dalgası gözlenen gün sayıları (frekansı) da 1990’lı yılların başından itibaren daha belirgin olmak üzere artış eğilimi göstermektedir ve bu eğilim 27 istasyonda istatistiki olarak anlamlıdır. Türkiye ortalamasına göre, 1990 öncesi süresi 3 günü geçen sıcak hava dalgaları gözlenmez iken, 1990’lı yıllardan itibaren süre uzamış ve 2020 yılında sıcak hava dalgasının etkili olduğu gün sayısı 5.44’e ulaşmıştır. Son 71 yılda en fazla rekor yüksek sıcaklık değerinin kaydedildiği dönem 15-21 Mayıs 2020 tarihleri arasıdır. İncelenen 104 istasyonun 32’isinde 1950 yılından bu yana Mayıs ayı için en yüksek sıcaklık değeri 2020 yılının Mayıs ayında gözlenmiştir. daha çok Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde yer alan 11 istasyonda günlük maksimum sıcaklık değeri 40 °C’nin üzerine çıkmıştır. Yüzey ve üst atmofer sinoptik analizinde; sinoptik yer ve yukarı seviye kartlarından, radyosonde rasatlarından ve prognostik (tahmin) haritalardan faydalanılmıştır. Azor yüksek basınç merkezi etkisindeki Kuzey Afrika üzerinden hareket eden karasal sıcak hava kütlesi (cT), 15 Mayıs 2020 tarihinden itibaren Doğu Akdeniz havzası boyunca genişlemiş, yukarı seviye yüksek basınç merkezi ile beraber sırt bölgesinin durağan koşulları (atmosferik blokaj) ile beraber Türkiye’nin büyük kısmında etkili olarak özellikle Ege ve Akdeniz Bölgesinde maksimum sıcaklık rekorlarının kırılmasına neden olmuştur. Son on yıldır artan maksimum hava sıcaklıklarında ve sıcak hava dalgalarının özelliklerinde gözlemlenen dğişiklikleri dikakte aldığımızda, gelecek on yıllık dönemlerde Türkiye’de daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgaları gerçekşemesinin artan bir olasılık olduğunu görmekteyiz.Keywords : sıcak hava dalgası, mayıs yüksek sıcaklık rekorları, standart atmosfer basınç düzeyi