- Edebi Eleştiri Dergisi
- Takvîm-i Vekâyi'den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Issue: Özel Issue
- HAKAYIKU’L-VEKAYİ GAZETESİ VE SON PİŞMANLIK MUKADDİMESİ’NE ZEMİN HAZIRLAYAN TARTIŞMA
HAKAYIKU’L-VEKAYİ GAZETESİ VE SON PİŞMANLIK MUKADDİMESİ’NE ZEMİN HAZIRLAYAN TARTIŞMA
Authors : Süheyla YÜKSEL
Pages : 1-19
Doi:10.31465/eeder.990845
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-30
Article Type : Research
Abstract :Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nda gazete ve edebî eser içiçedir demek yanlış bir tespit olmayacaktır. Çünkü yeni edebî ilk örnekleri gazete sütunlarında halka tanıtılmış, eski edebiyata yöneltilen eleştiriler, yeni edebiyatın nasıl olması gerektiğine dair görüşler süreli yayınlarda dile getirilmiştir. Tanzimat’ın önde gelen isimleri Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa en az bir gazetenin sorumluluğunu üstlenmiştir. Edebî tartışmaların ifade alanı da yine gazete sütunları olmuş, bu tartışmaların hemen hepsi teşekkül etmekte olan yeni edebiyatın bir cephesinin şekillenmesinde rol oynamıştır. Hakayıku’l-Vekayi, 3 Eylül 1870-6 Kânunuevvel1873 tarihleri arasında yayımlanmıştır. Tanıtımında edebiyatla ilgili yazılara da yer verileceği belirtilir ama gazetenin edebiyat adına dikkat çekici bir içeriği yoktur. Bununla birlikte Hakayıku’l-Vekayi, Ethem Pertev Paşa’nın biri tercüme diğeri telif iki manzumesinin yayımlandığı süreli yayındır. Ahmet Hamdi Tanpınar bunları Türk şiirinin gelişmesinde "ikinci hamle” olarak nitelendirmiştir. Son Pişmanlık Mukaddimesi’ne zemin hazırlayan tartışma ise gazetenin 966. sayısında (9 Eylül 1873) yayımlanan Faik Reşat’ın bir yazısına Abdi Efendi’nin itirazı (nr. 968, 11 Eylül 1873) ile başlar ve yine Abdi Efendi’nin bir yazısı (nr. 975, 19 Eylül 1873) ile sona erer. Son Pişmanlık Mukaddimesi’nde Hakayık’taki bu tartışmaya atıfta bulunulur tartışmanın taraflarından Faik Reşat ve Abdi Efendi’nin ismi anılır. Namık Kemal Faik Reşat’ın yanında yer aldığını belirtir ve ona yazdığı mektupta hazırlamakta olduğu romanın mukaddimesine bu tartışmanın zemin oluşturduğunu söyler. Bütün bunlar sözü edilen gazetenin ve tartışmanın, edebiyat tarihlerinde yer bulmasına sebep olmuş fakat tartışmanın içeriği üzerinde çok durulmamıştır. Bu makalede önce Hakayıku’l-Vekayi gazetesinin muhtevası, yazar kadrosu, basın tarihindeki yerine dair değerlendirme yapılmıştır. Sonra Faik Reşat ile Abdi Efendi arasındaki tartışmanın seyri ve konuları, Son Pişmanlık Mukaddimesi’ne atıflar yapılarak dikkatlere sunulmuştur. Makalenin sonunda Son Pişmanlık Mukaddimesi’ne dair değerlendirmeler bulunmaktadır.Keywords : Hakayıku’l-Vekayi, eleştiri, basın, İntibah, Son Pişmanlık