- Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi
- Vol: 10 Issue: 2
- Analysis of Air Pollution in Bayburt Province with Statistical Methods
Analysis of Air Pollution in Bayburt Province with Statistical Methods
Authors : Tuğçe Hirca, Gökçen Eryilmaz Türkkan, Hanefi Bayraktar
Pages : 685-699
Doi:10.29130/dubited.915877
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2022-04-30
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Bayburt şehir merkezine ait hava kirleticilerinin zamansal değişimleri, yerel meteorolojik parametreler ile olan etkileşimleri ve trendleri istatistiki yöntemlerle analiz edilmiştir. Bu kapsamda, 2017-2019 dönemi saatlik ölçülen PM10, SO2, NO, NO2, NOX ve O3 ile saatlik sıcaklık (t), rüzgâr hızı (ws), nem (rh) ve basınç (p) verileri analiz edilmiştir. Birincil kirleticilerden PM10 konsantrasyonlarının ortalama değeri 40.5 µg/m3 ve SO2 konsantrasyonlarının ortalama değeri ise 6.85 µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Mann-Whitney U testi sonuçlarına göre, kirletici konsantrasyonlarının soğuk mevsim ortalamaları sıcak mevsim ortalamalarından istatistiki manada anlamlı şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir (p=0.000<0.05). Kruskal Wallis testine göre kirletici konsantrasyonlarının yıllara göre ortalamaları arasında da istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılaşma olduğu saptanmıştır (p=0.000<0.05). Hangi yıllar arasında farklılaşmanın olduğu Post-Hoc/Tamhane’s T2 analizi ile belirlenmiştir. Spearman’s rho korelasyon analizi sonuçları hava kirleticiler ile meteorolojik parametreler arasında istatistiki manada anlamlı bir ilişki ortaya koymaktadır (p=0.000<0.05). Buna göre, PM10 ile bağıl nem arasındaki ilişkinin negatif yönlü, SO2 ile hava basıncı arasındaki ilişkinin pozitif yönlü, NO, NO2 ve NOX ile rüzgâr hızı ve sıcaklık arasındaki ilişkinin negatif yönlü, O3 ile sıcaklık ve rüzgâr hızı arasındaki ilişkinin pozitif yönlü olduğu tespit edilmiştir. Yenilikçi trend analiz yöntemi (ITA) sonuçlarına göre, PM10 seviyeleri azalış, diğer kirleticiler ise artış eğilimi göstermektedir. Kullanılan verilerin zaman aralığı göz önüne alındığında kirletici ortalamalarının her ne kadar sınır değerleri aştığı gözlenmese de kirleticilerin artış eğiliminde olması, pozitif hava kalitesinin korunması için daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışmadaki istatistiksel veri analizleri SPSS 22 programı ile gerçekleştirilmiştir.Keywords : Bayburt, Hava kirliliği, Meteorolojik faktörler, Spearman's rho, Trend analizi