- Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 22 Issue: 1
- DİLBİLGİSİNİN TEMEL BİLEŞENLERİ VE ARAKESİTLER
DİLBİLGİSİNİN TEMEL BİLEŞENLERİ VE ARAKESİTLER
Authors : Esra Küçüksakarya
Pages : 33-60
Doi:10.16953/deusosbil.519887
View : 7 | Download : 5
Publication Date : 2020-03-26
Article Type : Research
Abstract :Düşüncenin ifade edilme aracı olan dilin işleyişini ve insan zihninde oluşturduğu soyut dizgeyi çözümlemek dile yönelik araştırmalara temel oluşturmaktadır. Bu bağlamda, dil nesnesi biçimci ve işlevci düzlemlerde farklı kuramlar çerçevesinde incelenmektedir. Sözgelimi, biçimci ve işlevci düzlemler kapsamında ele alınan kuramlar birbirinden farklı sunuluş gösterdiği için dilin bileşenlerine ve bu bileşenlerin oluşturduğu arakesitlere ilişkin kuramlar da biçimci ve işlevci düzlemler çerçevesinde birbirlerinden farklı yöntemler izleyerek dil dizgesini açıklamaya çalışmaktadır. Dil dizgesini betimleme ve açıklamaya ilişkin biçimci düzlemde yapılan incelemeler sezdirimsel bir biçimde sadece dilin kendi içyapısını temel alırken işlevci düzlemde yapılan incelemeler dil kullanımının gerçekleştiği bağlamı da dikkate alarak dilin iletişim boyutunu temel almaktadır. Bu çalışmanın amacı, dil dizgesini oluşturan dilbilgisinin temel bileşenleri ile ilgili açıklamalar yaparak söz konusu bileşenlerin oluşturduğu dilbilimsel arakesitleri biçimci yaklaşımlar doğrultusunda tartışmak ve örnekler üzerinden değerlendirmektir; dolayısıyla, sesbilim, biçimbilim, sözdizim, anlambilim ve edimbilim (bilgi yapısı) alanlarına ilişkin bilgilerin sunulması ve biçimci düzlemler temel alınarak sesbilim-biçimbilim arakesiti, biçimbilim-sözdizim arakesiti, sesbilim-sözdizim arakesiti, sesbilim-anlambilim arakesiti, biçimbilim-anlambilim arakesiti, sözdizim-anlambilim arakesiti, sözdizim-edimbilim arakesiti ve sesbilim-biçimbilim-anlambilim-sözdizim arakesitine ilişkin kuramların tanıtılıp hangi düzeylerde ve nasıl sunuluş sergilediklerinin incelenmesi bu araştırma kapsamında konu edilecektir. Bu amaçlar doğrultusunda, çalışmada sözü edilen arakesitler ile ilgili kuram, varsayım ve savların dilbilim alanyazınında disiplinlerarası yapılacak olan çalışmalara kuramsal çerçeve oluşturarak kaynak olması hedeflenmektedir.Keywords : Sesbilim, Biçimbilim, Sözdizim, Anlambilim, Edimbilim (bilgi yapısı), Dilbilimsel Arakesitler