- Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Dergisi
- Vol: 21 Issue: 63
- Farklı Toprak Kullanım Alanlarında Poliaromatik Hidrokarbon (PAH) Kirliliği: İlkbahar Mevsimi
Farklı Toprak Kullanım Alanlarında Poliaromatik Hidrokarbon (PAH) Kirliliği: İlkbahar Mevsimi
Authors : Gizem EKER ŞANLI, Sabriye SİVRİ
Pages : 805-817
Doi:10.21205/deufmd.2019216311
View : 7 | Download : 1
Publication Date : 2019-09-20
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada, Bursa’nın 7 farklı bölgesinde yer alan zeytinlik arazilerinde topraklardaki polisiklik aromatik hidrokarbonların (PAH’ların) konsantrasyonları, tür dağılımları incelenmiş ve toksisite risk değerlendirmeleri yapılmıştır. Önemli bir sanayi ve tarım kenti olan Bursa’da zeytinlik arazi topraklarında PAH kirlilik seviyesinin bölgesel değişiminin ortaya konması amaçlanmıştır. Toprak örnekleri ultrasonik yöntemle ekstrakte edilmiş ve PAH konsantrasyonları GC-MS ile ölçülmüştür. PAH kirliliğinin bölgesel olarak büyük bir salınım gösterdiği tespit edilmiştir (2-2452 ng/g KM). Topraklardaki ∑12 PAH kirliliğinin en az ve en fazla olduğu bölgeler sırasıyla Mudanya Yörükali (MY) ve Gemlik Kampüs (GK) bölgeleri olup konsantrasyonları 2 ng/g KM ve 2452 ng/g KM olarak ölçülmüştür. GK ve MK, bölgelerinin sanayi, yerleşim ve trafiğin yoğun olduğu bölgeler olması sebebiyle yüksek PAH kirlenmesine maruz kaldığı sonucuna varılmıştır. MY bölgesinde PAH kirliliğinin çok düşük seviyede olmasının, bu bölgenin kirletici kaynaklardan uzak ve kırsal bir bölge olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bölgelere göre halka dağılımları 3 halkalılar, 4halkalılar ve 5-6 halkalılar olarak değerlendirilmiştir. GK bölgesinde PAH’ların % 87,3’ü 4 halkalılardan oluşmuştur. Genel olarak örnekleme bölgelerinde 4 halkalı PAH türlerinin baskın olduğu görülmüştür. ∑12 BAPeq değeri 0,2- 149,4 ng/g KM arasında değişmekte olup en yüksek değer GK bölgesinde ölçülmüştür. PAH’lar için risk değerlendirmesi yapılmıştır. GK bölgesi için ∑7 PAH kanser risk (CR) değeri 3,39E-04-159E-0,3 aralığında ölçülmüştür. Kanserojen olmayan risk tehlike katsayısı (HQ) 0-0,14 aralığında değiştiği gözlenmiştir. PAH kirliliğinin bölgesel olarak büyük bir salınım gösterdiği tespit edilmiştir.Keywords : PAH, Toprak kirliliği, PAH halka dağılımları, Toksisite ve Risk Değerlendirmeleri