- Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
- Vol: 23 Issue: 2
- OSMANLI DEVLETİ’NDEN LOZAN’A KARANTİNA TEŞKİLATLANMASI: YENİ BİR KAPİTÜLASYON MUYDU?
OSMANLI DEVLETİ’NDEN LOZAN’A KARANTİNA TEŞKİLATLANMASI: YENİ BİR KAPİTÜLASYON MUYDU?
Authors : Sevtap Metin
Pages : 905-957
Doi:10.33717/deuhfd.998057
View : 17 | Download : 6
Publication Date : 2021-11-26
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti, tarihi boyunca nüfusunu kırıma uğratan birçok salgın hastalıklara ve bunun sosyal-ekonomik etkilerine maruz kalmıştır. Bununla birlikte Osmanlı klasik döneminin sonuna kadar bu mücadelede sistemli bir karantina uygulamasına başvurulmamıştır. Bunun dini gerekçeleri de olduğu görülmekle birlikte 19. yüzyıl başında veba ve hemen hemen eş zamanlı olarak ortaya çıkan kolera pandemisi, salgın hastalıklarla mücadelede bir dönüm noktası olmuştur. Sultan II. Mahmud döneminde sağlık alanını da içine alan modernleşme reformları içerisinde karantina teşkilatının kurumsal yapısının temellerinin atıldığını ve bir kurul teşkil edildiğini görmekteyiz. Ardından Sultan Abdülmecid döneminde bu meclise, Osmanlı Devleti sınırlarını salgın hastalıkların bulaştığı kapı olarak nitelendiren Batı devleti temsilcilerinin de oy hakları dahil daimî katılımları gerçekleşmiştir. Koleranın Avrupa’ya yayılmasında bilhassa Hicaz bölgesinin işaret edilmesi ve karantina meclisindeki sayıca üstünlük ile beraber Batılı devletlerin gittikçe artan müdahalesi, sağlık alanında bir kapitülasyona dönüşmüştür. Nitekim salgın hastalıklarla mücadelede devletler arası iş birliğinin geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilecek bir dizi milletlerarası sağlık konferansına katılan Osmanlı Devleti, bu müzakerelerde de tartışmaların merkez konularından biri olmayı sürdürecektir. Osmanlı Devleti, bu konferanslarda alınan kararlar doğrultusunda deniz ve kara karantina uygulamaları ile ilgili de hukuk düzeninde gerekli düzenlemeleri yapmıştır. Bu amaçla karantina tedbirlerine riayet etmeyenlere uygulanmak üzere hazırlanan Ceraim-i Sıhhiye adında özel bir ceza kanunu yanında gemi ve eşyalardan alınacak olan Karantina Rüsum Tarifesi’ni yürürlüğe koymuştur.Keywords : Karantina, Meclis-i Tahaffuz, Karantina Rüsum Tarifesi, Ceraim-i Sıhhiye, Uluslararası Sağlık Konferansları, Sağlık Kapitülasyonları, Lozan Konferansı