- Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- Köy Seyirlik Oyunlarında Oynanma Zamanı ve Performansı Etkileyen Bir Unsur : Bilinmezlik
Köy Seyirlik Oyunlarında Oynanma Zamanı ve Performansı Etkileyen Bir Unsur : Bilinmezlik
Authors : Serap Efeoğlu
Pages : 139-151
Doi:10.30803/adusobed.1204067
View : 15 | Download : 16
Publication Date : 2023-06-29
Article Type : Research Article
Abstract :Türk kültürünün ve geleneksel Türk tiyatrosunun önemli bir parçası olan köy seyirlik oyunları; halkın yaşam biçimini, geçmişten gelen değerlerini, inançlarını, eğlence anlayışı ve sosyal hayatını anlama konusunda aydınlatıcıdır. Seyirlik oyunlar, halkın bir araya gelme fırsatı bulduğu zamanlarda ya da düğün, bayram, Hıdırellez gibi belirli günlerde oynadığı oyunlardır. Toplumu ve toplumun kültürel reflekslerini anlamak açısından kültürel zenginliklerimizden biri olan bu oyunların incelenmesi önemlidir. Seyirlik oyunlar, başlangıçta bereket için, korunma için, şifa için yapılan ritüellerin bir parçasıyken zamanla birçoğu ritüel anlamından kopup eğlence amaçlı oynanan oyunlara dönüşmüştür. Bazı oyunlar ise eğlence amaçlı sonradan ortaya çıkmıştır. Günümüzde göçler nedeniyle köy nüfusunun azalması, televizyon, telefon, İnternet gibi araçların gündelik yaşamın bir parçası olması gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak unutulmaya yüz tutmuştur. Buna rağmen az da olsa bu oyunları oynamaya devam eden yörelere rastlamak mümkündür. Kastamonu da bunlardan biridir. Bu çalışmada 2016-2022 yılları arasında Kastamonu’da yapılan alan araştırmalarında derlenen köy seyirlik oyunları yer almaktadır. Ulakbilim TR Dizin tarafından alınan karara göre 2020 yılından itibaren yayımlanacak çalışmalar için Etik Kurul İzin şartı getirilmiştir. Alan araştırması için Etik Kuruldan gerekli izinler 2021 yılında alınmış ve kaynak kişilere bilgi verilerek gerekli bilgi ve belgeler temin edilmiştir. Kaynak kişilerden elde edilen bilgiler doğrultusunda Kastamonu’da yakın zamana kadar oynanmış ve bir kısmı da bugün hâlâ oynanan köy seyirlik oyunları incelenerek, oyunların oynanma zamanına dair tasnifler, performans teori ve gülme teorileri dikkate alınarak değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Seyirlik oyunların ve oyunlar içine yerleştirilen şakaların bir kısmı sadece ortamda oyunu bilmeyen biri olduğu zaman icra edilmektedir. Kastamonu’dan görüşme ve gözlem yoluyla derlenen ve \"Sallar Başını Toydur Toy\", \"Maşrapa Konuşturma\", \"Doğurma\", ″Battaniye″ oyunları; ani tesadüfi derleme metoduyla derlenen ″Yıldız Sayma″ oyunu ve literatür tarama yoluyla tespit edilen \"Keloğlan’ın Evlenmesi\", oyunları incelenmiştir. Bu çalışmada, alan araştırması ve literatür taraması ile tespit edilen örnekler üzerinden oyunların oynanma zamanına ve katılımcı-seyirci profiline yeni bir bakış açısı getirmek, bu sayede konuyla ilgili çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.Keywords : KÖY SEYİRLİK OYUNLARI, ŞAKA, GELENEK, KASTAMONU, oyun