- Doğu Coğrafya Dergisi
- Vol: 27 Issue: 47
- Marksist Coğrafya Açısından Mekânsal Bir Eleştiri: Ağrı Kenti Örneği
Marksist Coğrafya Açısından Mekânsal Bir Eleştiri: Ağrı Kenti Örneği
Authors : Muhammed Baltuk, Alperen Kayserili
Pages : 28-40
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2022-07-06
Article Type : Research
Abstract :On dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Marksizmin coğrafya ilmine yansımaları ve Marksist coğrafya adlı bir alt alanın oluşumu özellikle hümanist devrimin etkisi ile birlikte 1970’li yıllara dayanmaktadır. Coğrafya ve Marksizmi bir araya getiren coğrafyacılar, politik ekonomiye dayalı olan mekân anlayışını ortaya koydular. Bu açıdan bakıldığında mekân ve zamanı toplum ile beraber ele alan Marksist coğrafyacıların bir anlamda Marksizmi mekânlaştırdığı ifade edilebilir. Marx ve Engels’in kentin kapitalizm ile karşılıklı bir dönüşüm ilişkisi içerisinde olduğu ve kapitalizmin kenti, kentin ise kapitalizmi etkileyip dönüştürdüğünü ifade ettiği bilinmektedir. Kenti sınıf bilinci ile sınıf mücadelesi bağlamında artı ürünün mekânı olarak gördüğünü düşünen Marksist coğrafyacılar mekâna ekonomik ve politik anlamlarda yoğun eleştiriler ile yaklaşmaktadırlar. Bu araştırmada Ağrı kenti, Marksist coğrafyanın çağdaş kent kuramlarına göre değerlendirilmiştir. Araştırmanın amacı; Ağrı kentinin, mekânsal anlamada Marksist coğrafya perspektifi ve David Harvey’in kent kuramına göre eleştirel kentleşme değerlendirmesini yapmak ve çeşitli alternatif yerleşim önerilerinde bulunmaktır. Araştırma, nitel araştırmalardan durum çalışması (case study) yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sahasında gezi ve gözlem yöntemi ile bazı bulgular elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgularla Ağrı kenti, Neo-Marksist ve eleştirel bir perspektifle değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Sonuç olarak, son yıllarda kent genelinde sermayenin araziden en yüksek verimi elde edebilmek amacıyla konutları bitişik sayılabilecek bir düzen içinde, çevre düzenlemesi olmadan, insanların günlük manada vakit geçirebileceği bahçe ve yeşil alanlarından yoksun, otoparkı olmadan olarak yerleştirdiği ve yan konut mahremiyetinden yoksun olarak şehri şekillendirdiği gözlemlenmiştir. Ağrı kentine Neo-Marksist perspektifle bakıldığında insan doğasına aykırı olarak gelişen dar, aşırı betonlaşma ile doğadan koparılmış, kent kültürü oluşturulamamış birçok donatı eksiği olan ve yatakhane kent olarak tabir edilen bir yapılaşmanın ortaya çıkarıldığı görülmektedir.Keywords : Ağrı, Marksizm, Marksist coğrafya, Marksist kent kuramı