- Doğu Coğrafya Dergisi
- Vol: 23 Issue: 39
- SEDİMANTOLOJİK VE MİKROPALEONTOLOJİK VERİLERLE GÜZELHİSAR ÇAYI KIYI OVASININ HOLOSEN PALEOCOĞRAFYASI...
SEDİMANTOLOJİK VE MİKROPALEONTOLOJİK VERİLERLE GÜZELHİSAR ÇAYI KIYI OVASININ HOLOSEN PALEOCOĞRAFYASI
Authors : Serdar Vardar
Pages : 131-148
Doi:10.17295/ataunidcd.430855
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2018-06-30
Article Type : Research
Abstract :İnsanlar yerleşik yaşama geçişle birlikte coğrafi çevrelerinden etkilenmiş ve çevrelerini etkilemişlerdir. Güzelhisar çayı kıyı ovası, Orta Holosen’den günümüze doğal çevre değişimi-insan etkileşiminin iyi örneklerine sahip yerlerden biridir. Ova ve kıyı çizgisi Holosen boyunca iç kesimlerden günümüzdeki yerine kadar ilerlemiştir. Bu değişim ova çevresindeki Myrina, Tisna ve Çaltılıdere gibi arkeolojik yerleşimler üzerinde etkili olmuştur. Ovanın paleocoğrafyasının ve çevredeki bu yerleşimler üzerindeki etkisinin belirlenmesi için 35 delgi sondaj gerçekleştirilmiş ve sondaj örneklerinin tane boyu, element, mikrofosil analizleri yapılmıştır. Kıyı bataklıkları, lagüner ve denizel ortamların belirlenmesinde mikrofosil analizlerinden yararlanılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda ovanın alüvyon katmanları yansıttıkları ortamlara göre 6 alüvyal birime ayrılarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma ve yapılan tarihlemelerle Güzelhisar kıyı ovasının ve deltasının son 6500-7000 yıl boyunca (Holosen transgresyonu ile birlikte-Orta Holosen’den günümüze) gelişimi değişen kıyı çizgilerine göre belirlenmiştir. Değişen doğal çevreden etkilenen Myrina, Tisna ve Çaltılıdere gibi arkeolojik yerleşimlerin jeoarkeolojik yorumları yapılmıştır. Myrina antik kentinin bulunduğu alandaki Kalabasar tepe’nin günümüzden 4000 yıl önce bir ada olduğu, var olan sığ ve dar bir boğazın dolması ile GÖ 3000 li yıllarda yerleşimin başladığı mikrofosil analizleri ile tekrar teyit edilmiştir. Bunun yanında GÖ 6000-6500 yıl önce Sarıkaya depresyonunun sığ bir denizel kanal ile Çaltılıdere koyunu Güzelhisar depresyonuna bağladığı belirlenmiştir. Holosen transgresyonu ile oluşan bu kanal kısa bir sürede dolmuş ve karalaşmıştır. Bu kesimde bulunan Çaltılıdere yerleşimi de muhtelemelen Orta Tunç Çağı ile birlikte kurulmuş olmalıdır. Tisna kentinin ise Holosen transgresyonu ile denizin karaya en çok sokulduğu dönemde bile kıyıdan 1-2 km uzakta bir sırt üzerinde var olduğu anlaşılmıştır. Güzelhisar çayı depresyonunda denizin en çok içeri sokulduğu dönemin kıyı çizgisinin doğal sedimanları içinde çevredeki eski bir yerleşime ait arkeolojik dolgular tespit edilmiştir.Keywords : Holosen Paleocoğrafyası, Jeoarkeoloji, Güzelhisar Kıyı Ovası, Myrina, Aliağa