- Doğu Coğrafya Dergisi
- Vol: 16 Issue: 26
- NEHİR TİPİ HİDROELEKTRİK SANTRALLER ve ÇEVRESEL ETKİLERİ (REŞADİYE HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ ÖRNEĞİ)...
NEHİR TİPİ HİDROELEKTRİK SANTRALLER ve ÇEVRESEL ETKİLERİ (REŞADİYE HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ ÖRNEĞİ)
Authors : Vedat Karadeniz, Erdal Akpinar, Adem Başibüyük
Pages : 95-114
View : 13 | Download : 6
Publication Date : 2013-01-02
Article Type : Other
Abstract :Son yıllarda hızlı bir artış seyri izleyen elektrik enerjisi talebinin karşılanması, Türkiye’nin kısa ve orta vadede çözmesi gereken temel sorunlarındandır. Sorunun çözümü kapsamında üzerinde durulan önemli seçeneklerden biri, su gücü potansiyelinden daha etkin ve yaygın bir şekilde yararlanmaktır. Bu çerçevede yakın zamana kadar pek dikkate alınmayan küçük ve orta ölçekli hidrolik kaynakların nehir tipi santrallerle değerlendirilmesi fikri ön plâna çıkmıştır. Hâlihazırda işletme, kuruluş, projelendirme ve plânlama aşamasında olan nehir tipi santrallerin toplam sayısı 2000’i bulmaktadır. Tamamlandıklarında kurulu güçlerinin 25 bin MW, yıllık ortalama üretimlerinin ise 125 bin GWh olacağı tahmin edilmektedir. Bunlardan biri de 2010 yılında işletmeye açılan Reşadiye Hidroelektrik Santralleri’dir. Tokat’ın Reşadiye ilçesi yakınlarında Kelkit Çayı üzerinde birbirlerine yakın mesafelerde kurulu üç ayrı santralden oluşan Reşadiye HES’in kurulu gücü 65 MW, elektrik üretim kapasitesi ise 450 milyon kwh/yıl’dır. Esasen nehir tipi santraller, barajlı santrallere göre ekolojik denge ve sosyal çevre üzerinde olumsuz etkileri çok daha az olan tesislerdir. Ancak Türkiye genelinde proje, kuruluş ve işletme sürecinde olan pek çok santral, doğal ve sosyal çevreye verdiği veya gelecekte vereceğinden endişe edilen zararlar nedeniyle sürekli gündemdedir. Bu durum Reşadiye HES için de geçerlidir. Santraller aktif heyelan ve erozyon alanı üzerinde kurulmuş, buna rağmen su iletim hatları tünellerden değil, doğrudan yamaçlar üzerinden geçirilmiştir. Ayrıca tesislerin inşası esnasında doğal bitki örtüsü büyük ölçüde tahrip edilmiştir. En büyük sorun ise suyun iletim hatlarına verilmesi sürecinde yaşanmaktadır. Akarsu yatağında sürekli bulunması gereken telafi suyunun özellikle yaz aylarında olması gereken minimum sınırın bile altına düşmesi başta su kenarı bitkileri olmak üzere Kelkit Çayı ekosistemine zarar vermektedir. Yatırım tepki görmüş, yüklenici firma ile yöre halkı arasında çatışmalar yaşanmıştır. Tespitlerimize göre bu ve benzeri sorunların ortaya çıkmasında projenin bilimsel temellere dayandırılmamasının, inşaat sürecinde yaşanan çeşitli aksaklıkların ve en önemlisi de yatırımın ÇED raporundan muaf tutulmasının büyük rolü vardır. Yeni HES’ler kurulurken Reşadiye HES örneğinin dikkate alınması yararlı olacaktır.Keywords : Nehir tipi santral, Reşadiye, Kelkit Çayı, Çevresel etki