- Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi
- Vol: 23 Issue: 23
- Klasik Türk Şiirinde Bir Sebk-i Hindî Tabiri: Gül-be-Çeşm
Klasik Türk Şiirinde Bir Sebk-i Hindî Tabiri: Gül-be-Çeşm
Authors : Ozan Yilmaz
Pages : 381-389
View : 10 | Download : 16
Publication Date : 2019-12-30
Article Type : Research Article
Abstract :Klasik Türk şiirini daha iyi anlamada sözlük ve şerhlerin önemli bir yeri vardır. Şiirin yazıldığı dönemde yaşamış müelliflerin bu tür eserleri, o şiiri anlamada birinci derece kaynak konumundadır. Özellikle Hint üslubuna ait beyitleri anlamak için dönem sözlükleri ve şerhlerini ayrıntılı biçimde incelemek gerekir. Çünkü Hint üslubuyla anlaşılmazlığı hedefleyen şairler, manayı gizlemek için alışılmadık kelimeler kullanır. Bu amaçla çeşitli kelimeleri bir araya getirip yeni yapılar elde eder. Sebk-i Hindî Hint üslubu bu tip birçok kelimeye ev sahipliği yapmıştır. Bu tür yapılardan biri de "gül-be-çeşm” tabiridir. Farsça "gül” ve "çeşm göz ” kelimelerinin yan yana gelmesiyle ortaya çıkan bu tabir, şairler tarafından "gözde oluşan aklık, körlük, gözdeki benek” manalarıyla kullanılmıştır. Yapıdaki kelimelerin asıl manasına tamamen zıt bu anlam, acı ve karamsarlığı öne çıkarmak isteyen şairler tarafından tercih edilmiştir. Bu makalede "gül” ve "çeşm” kelimelerinden elde edilmiş bu tabirin anlam dünyası incelenip Türk ve Fars şiirinden örnekler verilmiş, böylece bu tabirin tarihî gelişimi ortaya konmuştur.Keywords : Klasik Türk Şiiri, sözlük, şerh, Hint üslubu, tabir