- Diplomasi ve Strateji Dergisi
- Issue: 1
- Mısır’da Radikal Düşüncenin Temelleri: 1960-1980 Arası Dönemde İslami Hareketlerin Değerlendirmesi...
Mısır’da Radikal Düşüncenin Temelleri: 1960-1980 Arası Dönemde İslami Hareketlerin Değerlendirmesi
Authors : Muhammed Veli Mercan
Pages : 36-52
View : 17 | Download : 21
Publication Date : 2021-06-29
Article Type : Research Article
Abstract :Orta Doğu ve Mısır’da toplum ve siyasetin yapısını anlamak, tarihsel tecrübelerin analizini yapabilmek ve muhtemel senaryoları öngörebilmek, bölgede toplumsal, kültürel ve siyasal anlamda önemli bir konuma sahip olan İslami hareketlerin ortaya çıkışını, gelişimini ve zaman içerisinde geçirdiği dönüşümü anlamayı gerekli kılmaktadır. Çok sayıda ve farklı ideolojilerde İslami hareketler tarihten bugüne bölgede var olmuşlar ve siyasetin ve toplumun dönüşümü üzerinde önemli etkiler bırakmışlardır. Söz konusu İslami hareketler müesses nizam içerisinde bir değişim ve dönüşümü- İslami temeller üzerinden- gerçekleştirmeyi amaçlamaktadırlar. Bu müesses nizam, karşısında durulduğu iddia edilen bir öteki” olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu "öteki”nin ne olduğu dönemsel olarak farklılık gösterebilmektedir. Mısır İslami hareketinin filizlenmesinde etkili olan unsur ise sömürgecilik ve Batılılaşmaya tepki olarak kendini göstermiştir. Sömürgeci güçlerin kültürel, toplumsal, siyasi ve ekonomik faaliyetlerine karşı İslam ve milliyet duygusu ön plana çıkmıştır. Böylece, İslami hareketler ve milliyetçi gruplar müşterek hedef doğrultusunda birlikte hareket etmişlerdir. İslami ve milliyetçi hareketlerin mücadelesi ile kazanılan bağımsızlığın ardından başlayan ulus devlet inşası sürecinde İslami hareketler saf dışı bırakılmış ve kontrol ve baskı altına alınmıştır. Bu dönem itibarıyla da mücadele edilen "öteki” ulus devlet ideolojisi ve yerel iktidarların baskıcı faaliyetleri olmuştur. Fikri altyapı ve hareketin içindeki bölünmeler kadar dışardan etki eden faktörler de hareketin dönüşümünde ve radikal düşüncenin güç kazanmasında önemli rol oynamıştır. Cemal Abdülnasır dönemi uygulamaları Seyyid Kutub ideolojisinin gelişimini ve Enver Sedat dönemi bu ideolojinin geniş kitlelerce benimsenmesini ve radikalizmin güç kazanmasını tetiklemiştir. Bu doğrultuda çalışma, 1960-1980 yılları arasında Mısır’da üretilen dini radikalizm düşüncesinin temellerini anlamaya yönelik, Mısır İslami hareketinin ortaya çıkışını, temellerini ve dönüşümünü tarihsel bir bakış açısıyla ikincil kaynaklar üzerinden incelemektedir.Keywords : İslami Hareket, Mısır İslami Hareketi, Müslüman Kardeşler, Radikalizm, Seyyid Kutub