- Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi
- Vol: 3 Issue: 2
- İslam ve Demokrasi Tartışmaları Bağlamında Selefi Öğreti ve ‘Beşeri İdeolojiler’ Retoriğinin Tarihse...
İslam ve Demokrasi Tartışmaları Bağlamında Selefi Öğreti ve ‘Beşeri İdeolojiler’ Retoriğinin Tarihsel Kökleri
Authors : Ertuğrul Cesur
Pages : 6-28
Doi:10.47145/dinbil.832372
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2020-12-31
Article Type : Research
Abstract :Daha çok dışlayıcı bir söylem olarak bilinen Selefilik aslında İslam ilahiyatının da temel problematiğini teşkil eder. Ancak ortaya çıkışı İslam tarihinde erken dönem iç sorunları takip ettiğinden ve tartışmaya açıldığında tüm bu sorunları göğüslemeyi gerektireceğinden ilahiyat çevrelerinin bile çoğunlukla uzak durduğu bir konu olarak kalır. Tarihte "Selefi agresivite” 10. yy’da Eş’arilik tarafından bir "yumuşak geçişle” hafifletilebilmiş ve Eş’ari öğretiyi benimseyen devlet aygıtınca baskılanmış ise de bu süreç analitik - sistematik tutarlılıktan çok politik hesaplaşmalar içinde gerçekleştiğinden sorun zaman zaman nüksederek yüzyıllar boyunca canlılığını korumayı başarmıştır. Modern dönemde bu agresivitenin işlevselliğini fark eden sömürgeci güçler tarafından ihya edilen ve Vahhabilik olarak yeni bir aşmaya evirilen Selefiliğin, I. Dünya Savaşı sonrası Batı merkezli uluslararası sistem tarafından devletleşmesine destek verilmiş, diğer İslam ülkelerinde de nüfuz kazanması teşvik edilmiştir. Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye’de Selefilik uzun bir süre gündemden düşse de NATO’ya girişle birlikte bu yıllarda başlayan tercümelerle yeni bir döneme geçilir. 1970’lerin sonuna kadar yıldan yıla artan çeviriler yoluyla artık Türkiye için de Selefilik adına "pasif” ancak yeni dini düşüncenin şekillenmesinde belirleyici olan bir etkiden söz edilebilir. 1980’li yıllara gelindiğinde ise Selefi doktrin adına "beşeri ideolojiler” şeklinde bir söylemle "demokrasi” gibi her türlü insani düşüncenin yanı sıra Cuma namazını kılmayı reddeden ve DİB gibi resmi kurumlar tarafından genel Sünni inanışın temsilini dahi din dışı addeden bir anlayışı ile karşılaşılır.Keywords : İslam, İdeoloji, Selefilik, Eş’arilik, Demokrasi