- Din ve Bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi
- Vol: 2 Issue: 2
- İslâm Felsefesinde "Felsefenin Bir Eleştirel Düşünce" Olarak Algılanması –Kindî Örneği-...
İslâm Felsefesinde "Felsefenin Bir Eleştirel Düşünce" Olarak Algılanması –Kindî Örneği-
Authors : Hasan Hüseyin Bircan
Pages : 1-10
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2019-12-31
Article Type : Review
Abstract :Bir düşünce olarak felsefenin neliğine bakıldığında, genellikle "analitik”, "sentetik”, "spekülatif”, "kümülatif”, "gerekçeli” ve "eleştirel” gibi nitelikler üzerinden tanımlama ya da resmetme yoluna gidildiği görülür. Şüphesiz bu kavramlar, belli içeriklerle diğer düşünce alanlarının; mesela bilimin de nitelikleri olan anlamlardır. Felsefenin kabul gören genel niteliklerinin yanı sıra bilhassa "eleştirellik”, felsefenin temel niteliği olarak kabul edilir. "Töz/cevher” kuramıyla ifade edecek olursak, nasıl ki ilinek/araz olarak bir nitelik, söz gelimi bir "uzuv”; örneğin bir "yüz”, bir hayvan tözüne yüklendiğinde başka, bir insan tözüne yüklendiğinde başka bir "suret” oluyorsa, anılan nitelikler de felsefe "cevherine” yüklendiğinde anlam genişlemesi ya da farklılaşması kazanabilmektedir. Buradan hareketle denebilir ki, araz olarak nitelikler, yüklendikleri cevher olmadan anlaşılamazlar. Zaten cevher-araz teorisi açısından, onların kendi başlarına bir varlığından bile söz etmek mümkün değildir. Kısaca "eleştirellik” hangi düşünceye yüklem olmuşsa ve hangi düşünceyi "resm” ediyorsa, ona göre de bir içerik kazanmaktadır. Felsefe söz konusu olduğunda da "eleştirellik” felsefenin en ayırıcı niteliği olmaktadır. Mantık diliyle ifade edecek olursak "eleştirellik” felsefenin "faslı” gibidir ve neredeyse felsefenin mahiyetini belirleyecek bir nitelik olarak anlaşılmıştır. İslam felsefesinde de "felsefe” böyle anlaşılmıştır. Nitekim biz de, bu anlayışa, yani İslam felsefesinde "felsefe”nin bir "eleştirel düşünce” olarak algılanmış olduğuna, "felâsife”nin ilki olarak kabul edilen Kindî’nin görüşlerinden hareketle dikkat çekmeye çalışacağız. Kısaca acaba Kindî felsefeden ne anlamaktadır ve onun felsefe anlayışında eleştirellik’in yeri nedir?Keywords : İslâm Felsefesi, Eleştirel Düşünce, Kindî, Eleştirellik