- Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 8 Sayı: 2
- ŞEREF HANIM’IN "EL" REDİFLİ GAZELLERİ
ŞEREF HANIM’IN "EL" REDİFLİ GAZELLERİ
Authors : Hilal Nayir Ekinci
Pages : 629-644
Doi:10.32321/cutad.1364292
View : 49 | Download : 120
Publication Date : 2023-12-21
Article Type : Research
Abstract :19. yüzyıl klasik Türk şiirinde bazı açılardan değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Her ne kadar yüzyıllar boyunca kadın şairler bu edebiyatta varlıklarını gösterseler de hiçbir yüzyılda kadın şair sayısı 19. yüzyıldaki kadar fazla olmamıştır. İçinde bulundukları çevre sebebiyle gelişim imkânı bulan kadın şairler kendi dönemlerinde adlarından söz ettirecek kadar nitelikli ve takdir gören eserler ortaya koymuşlardır. Dönemin kadın şairleri arasında dikkat çeken ve divan sahibi olan bir isim, Şeref Hanım, İstanbul’da doğup büyümüş, iyi bir eğitim almış, sanata ve kültüre kıymet veren bir aile içinde yetişmiştir. Şairin divanı bütünüyle değerlendirildiğinde şiirlerinde tasavvuf anlayışının hakim olduğu görülür. Manzumelerinde birçok din büyüğünü anan şair Mevlevî olduğu hâlde diğer tarikatlarla ilgili şiirler de kaleme almıştır. Onun şiirlerindeki din ve tasavvuf etkisi birçok manzumesinde hissedilir. Şeref Hanım Divanı’nda şiirler içerik açısından incelendiğinde "yeni” ve "hayatın içinden” sayılabilecek unsurlarla karşılaşılmasına rağmen bir taraftan da onun şiirinde geleneğin izlerini sürmek mümkündür. Sade üslûbu ve sağlam nazım tekniğiyle dikkat çeken şairin redif seçimlerinde Türkçe kelimeleri daha çok tercih ettiği bilinmektedir. Çalışmada giriş bölümünde "el”in sözlüklerdeki anlamlarına yer verilmiş, kelimenin Arapça ve Farsça karşılıkları üzerinde durulmuş, ardından şairin hayatı ve kişiliğinden bahsedilmiştir. Bir sonraki bölümde Şeref Hanım divanı taranarak tespit edilen örnekler genel bir bakış açısıyla irdelenmiştir. Taramalar sonucunda şairin divanında içinde "el” geçen manzumeler tespit edilmiştir. Bu manzumeler arasında "el” redifli dört gazel bulunmaktadır. Şair, divanında "el”in Farsça ve Arapça karşılıklarını da kullanmış, ancak söz konusu redif olduğunda Türkçe "el” kelimesini tercih etmiştir. Redifin anlamı güçlendirmesinden faydalanan şair gazellerine elle ilişki kurulabilecek unsurları dâhil etmiş, kelimenin mecaz anlamlarına sıklıkla yer vermiştir. Bu gazellerin söyleyiş ve muhteva açısından benzerlik ve farklılıkları bulunmaktadır. Şairin divanından yola çıkılarak onun şiir dünyasında "el” kelimesinin kullanımları, benzetme ve hayal dünyası, mecazlar, deyimler ve kalıp ifadeler bahsi geçen dört gazel üzerinden değerlendirilmiştir.Keywords : Şeref Hanım, El, Gazel, Yardım, Teslimiyet