- Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
- Vol: 32 Issue: 1
- KÜL TĖGİN YAZITI KUZEY 10. SATIRDAKİ ÖD TEŊRİ RSY KİŞİ OGLI KOP ÖLGELİ TÖRÜMİŞ İBARESİ ÜZERİNE...
KÜL TĖGİN YAZITI KUZEY 10. SATIRDAKİ ÖD TEŊRİ RSY KİŞİ OGLI KOP ÖLGELİ TÖRÜMİŞ İBARESİ ÜZERİNE
Authors : Celalettin Bulut Bostan
Pages : 121-131
Doi:10.35379/cusosbil.1218399
View : 11 | Download : 13
Publication Date : 2023-04-27
Article Type : Research
Abstract :Rus arkeolog Yadrintsev’in 1889 yılında keşfettiği, henüz o zaman ne oldukları bilinmeyen taşların yapılan çalışmalar sonucu Kül Tėgin ve Bilge Kağan adına diktirilmiş yazıtlar olduğu anlaşıldı. Bu yazıtlar Türk kültürü ve dili açısından bize pek çok konuda kaynak sunmaktadır. Yazı sisteminin ünlü sesleri ayırt etmedeki yetersizliğinden ve bazı karakterlerin bağlam içerisinde yazılmamasından dolayı araştırmacılar tarafından bazı ibarelerde, sözcüklerde farklı okuma ve anlamlandırma görüşleri ortaya çıkmıştır. Bu çeşitli görüşlerden birisi de Kül Tėgin yazıtının kuzey cephesinin 10. satırında yer alan öd teŋri RSY kişi oglı kop ölgeli törümiş ibaresidir. Bu okuma farklılıkları ve yorumlamaları RSY "yasar/ yaşar/ aysar” biçimlerinde okumaya müsait olduğundan araştırmacılar tarafından yaşar "yaşamak”; yasar "düzenlemek”; aysar "buyurmak, söylemek” biçiminde anlamlandırılmaktadır. Öd Tėŋri ibaresi ise burada göz ardı edilen bir diğer husustur. Bu sözcüğün anlamlandırılmasında bilim çevresinde bir fikir birliği yoktur. Bizden önceki yazarların görüşleri, açıklamaları belirtilerek bu yazıda kuzey 10. satırda geçen öd teŋri RSY kişi oglı kop ölgeli törümiş ibaresi morfolojik, sentaktik ve semantik açıdan okuma ve anlamlandırması yeniden değerlendirilmiştir.Keywords : Kül Tėgin, yaşar, aysar, yasar, Öd Teŋri