- Çevre Şehir ve İklim Dergisi
- Vol: 2 Issue: 3
- MARS’DAN DÜNYA’YA OLASI ANTİK YAŞAMIN İZLERİ: SALDA GÖLÜ MİKROBİYAL EKOLOJİSİ VE KORUNMASI ÜZERİNE D...
MARS’DAN DÜNYA’YA OLASI ANTİK YAŞAMIN İZLERİ: SALDA GÖLÜ MİKROBİYAL EKOLOJİSİ VE KORUNMASI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Authors : Orhan Ince, H. Abdullah Uçan, Beyhan Oktar, Emine Gözde Özbayram, Mahmut Altinbaş, Ömer Uzun, Ibrahim Cem Özsefil, Kübra Doymuş, Esra Meryem Ataşlar, Ibrahim Halil Miraloğlu, Aslınur Çalişiyor, Bahar Ince
Pages : 116-130
View : 22 | Download : 7
Publication Date : 2023-01-31
Article Type : Research
Abstract :Burdur’un kuzey batısında Yeşilova ilçesi sınırlarında yer alan Salda Gölü‘nün, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA)’nin Mars 2020 misyonunda hedef alan olarak seçilen, Jezero Krateri’nde var olduğuna dair önemli bilimsel kanıtların bulunduğu eski göl ortamına jeolojik, jeokimyasal ve jeomikrobiyolojik içeriği bakımından önemli oranda benzerlik sergileyen Yerküre’deki tek göl olduğu belirtilmektedir (Garczynski vd., 2020). Salda Gölü’ndeki mikrobiyalitler, Yerküre’nin bilinen en eski yaşam formlarını içeren fosillerin (3.5 Milyar yıl) güncel temsilcileridir (Balci vd., 2018). Bu nadir görülen mikrobiyal yapılar oluştukları ortamın fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çevresel karakteristiklerini kayıt eden arşivlerdir (Balci vd., 2018). Salda Gölü’nün sahip olduğu bu mikrobiyalit yapılarının oluşum koşullarının ve mekanizmalarının ortaya konması ve jeolojik ortamlardaki benzer yapıların içerdiği fosil kayıtların ortaya çıkarılmasına yönelik yürütülecek bilimsel ar-ge çalışmaları yalnızca Yerküre’de yaşamın başlangıç ve evrilmesi konusunda değil, Mars’da Jezero Krateri’ndeki eski göl ortamındaki olası geçmiş yaşamın izlerinin araştırılması sırasında kullanılabilecek ve karşılaştırılabilecek nitelikte önemli veriler üretecektir (İnce vd., 2021). Bu kapsamda, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından desteklenen ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tarafından yürütülen ve 15 Aralık 2021 tarihinde tamamlanan "Salda Gölü’nün Mikrobiyal Ekolojisinin İleri Moleküler Yöntemlerle (Metabarkodlama) Belirlenmesi ve Jeomikrobiyolojik Karakteristiklerinin Haritalanması Araştırma ve Geliştirme Projesi” kapsamında yürütülen moleküler tabanlı çalışmaların Metabarkodlama sonuçlarına göre, Salda Gölü’nün mikrobiyal çeşitlilik açısından zengin olduğu ve mikrobiyal evrimde oldukça önemli olan Alphaproteobacteria sınıfının baskın bulunduğu tespit edilmiştir. Hem yaz hem de kış aylarında Salda Gölü’nün prokaryotik ve ökaryotik çeşitliliği birlikte belirlenmiş olup, patentlenmek üzere gen dizileri elde edilmiştir. Bu sayede NASA’nın Mars üzerinde gerçekleştireceği olası biyolojik iz araştırmaları ile karşılaştırılabilir nitelikte olacağı öngörülen mikrobiyal çeşitlilik verisi üretilmiştir (İnce vd., 2021). Yeni nesil dizileme platformlarında gerçekleştirilen mikrobiyal karakterizasyon çalışmaları neticesinde elde edilen prokaryotik ve ökaryotik çeşitlilik verileri 2023 yılında uluslararası platformlarda, hakemli bilimsel dergilerde, özgün yayınlar halinde yayınlanması planlanmıştır. Bu makale, proje kapsamında elde edilen veriler ışığında, Salda Gölü’nün mikrobiyal ekolojisinin genel bir değerlendirmesini, moleküler tabanlı çalışmalardan elde edilen öne çıkan sonuçları ve bütüncül havza yönetimi anlayışı çerçevesinde Salda Gölü Su Toplama Havzası‘nda kirlilik üreten tüm noktasal ve yayılı kaynakların tam kontrolünün sağlanarak, mevcut su kalitesinin korunması, bu amaca ulaşmak için Salda Gölü’nü koruma tedbirleri hakkında değerlendirmelerimizi içermektedir.Keywords : İleri moleküler yöntemler, Jezero Krateri, Illumina Miseq, Mikrobiyal Ekoloji, Prokaryotik ve Ökaryotik Çeşitlilik, Salda Gölü., Mars, Metabarkodlama