Toplu İş Sözleşmesi Düzeninde Kazanılmış Hak Kavramı
Authors : Türker Topalhan, Bülent Bayat, Şerafettin Güler
Pages : 1-12
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2016-06-01
Article Type : Other
Abstract :Sanayi devriminin başlangıç yılı ne olursa olsun üretimde makinenin kol gücü yerine kullanılması ile birlikte çalışma ilişkileri kökten değişmiştir. Eskinin takas ekonomisi, yerini kitle üretimine bırakmış ve bu üretim biçimi de iş ilişkilerini yeni baştan dizayn etmiştir. Ancak, sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkan yeni iş ilişkileri konusunda hemfikir olunan gerçek; sanayileşmenin ilk yıllarında yaşanan kötü çalışma koşullarıdır. Bugüne kadar konuya ilişkin yapılan tüm çalışmalarda, o dönemde yaşanan ilişkilere değinilerek bir kıyaslama yapılmaktadır. Bu kötü çalışma koşullarına karşı başlatılan mücadeleler ilerleyen dönemlerde çalışma ilişkileri literatüründe "işçi lehine şart ilkesi” gibi bir kavramın oluşmasına da neden olmuştur. Buna göre işçinin çalışma ilişkisinin zayıf tarafını oluşturması, onun korunması ilkesini de beraberinde getirmiştir. Gerçekten de sanayinin ilk yıllarında sadece emeği ile geçinen hatta sadece kendi emeği yetmeyen, beraberinde eşini, çocuğunu da çalıştırmak zorunda kalan işçiler bu dönemde çok kötü şartlarla mücadele etmek zorunda kalmışlardır. Bu sürecin ardından kazanılan her yeni hak işçiler için bir eşik olmuş ve kazanılmış olan bu haklardan daha geriye gitmek gibi bir durumun söz konusu olmayacağı ilkesi benimsenmiştir. Ülkemizde, toplu iş sözleşmesi düzenine geçildiği 1963 yılından günümüze kadar işçi sendikalarınca birçok toplu iş sözleşmesi bağıtlanmış ve her sözleşme döneminde elde edilen ekonomik ve sosyal haklar bir sonraki dönemin taban kriterleri olarak kabul edilmiştir. İşçi sendikalarınca bu kabulün temel dayanağı "işçi lehine şart ilkesi” ne dayandırılmıştır. Ancak dünyadaki küreselleşme ve bölgesel bütünleşme hareketleri ile birlikte işgücünün ve işletmelerin yapısı büyük değişimlere uğramıştır. Çalışmamızda, ülkemizi de içine alan bu değişim ve dönüşüm olgusunun toplu iş sözleşmesi müzakerelerinde tarafların günün şartlarına uygun koşulları içeren tekliflerle bir araya gelmeleri konusundaki yaklaşımları konuya ilişkin uygulama örnekleri ile yargı kararları birlikte ele alınarak incelenecektir. İşçi sendikalarının işin ve işyerinin/işletmenin devamlılığı için söz konusu değişimlere uygun pazarlık stratejileri geliştirip geliştirmediği çalışmamızın temel araştırma konusunu oluşturmaktadır.Keywords : Toplu İş Sözleşmesi, İşçi Yararına Yorum İlkesi, Düzen İlkesi, Kazanılmış Hak Kavramı