- Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi
- Cilt: 23 Sayı: 47
- BOSNA-HERSEK BASININDA II. MEŞRUTİYET VE JÖN TÜRKLERE DAİR BAZI İZLENİMLER (1908-1914)
BOSNA-HERSEK BASININDA II. MEŞRUTİYET VE JÖN TÜRKLERE DAİR BAZI İZLENİMLER (1908-1914)
Authors : Bahar ARSLAN
Pages : 559-600
View : 84 | Download : 80
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Kurulduğu ilk yıllardan itibaren Balkanlar istikametinde bir varoluş mücadelesi sergileyen Osmanlı İmparatorluğu esasen her şeyden önce kendisini bir Balkan ülkesi olarak inşa etti. Yaklaşık beş asır boyunca da bu topraklara da hükmetti. Ancak Balkanlardaki hakimiyeti son iki yüzyıl içerisinde erimeye başlayan Osmanlılar 19.yüzyılın başından itibaren Fransız ihtilalinin domine ettiği ayaklanmalar, büyük devletlerin bunlara müdahaleleri ve ekonomik krizler gibi pek çok sorunu konselide etmeye çalıştı. Güneydoğuya Avrupa’da Balkan yarımadasının batıya en dönük bölgelerinden birisi olan Bosna-Hersek’te patlak veren 1875 isyanı bu topraklarda olacak olanların adeta habercisi niteliğindeydi. 93 harbi sonrasında imzalanan Berlin Antlaşması ile bu toprakların yönünü yıllardır güneydoğusunda yer alan Balkanlara dönen ve Bosna-Hersek’i ele geçirmeyi bir geleneksel bir devlet politikası haline getiren Avusturya Macaristan’ın yönetimine geçmesi ve 1908 devriminden hemen sonra da işgal etmesi yarımadanın diğer topluluklarına Osmanlıların ne kadar güçsüz olduğunu bir kez daha göstererek bundan sonra meydana gelecek olayların mebdei olmuştu. Anılan dönemde bütün bu olanlara şahit olan sivil-asker kökenli bir grup genç ise ellerinin arasından kayıp giden bir imparatorluğu nasıl kurtarılabileceği noktasından hareketle bütün her şeyin sorumlusu olarak gördükleri istibdat rejimine son vererek anayasal meşruti parlamenter sistemi yeniden ikame etmek üzere İttihat Terakki Cemiyeti’nin dahili ve harici şubeleriyle gizli hücre tipi örgüt şemalarını buna vakfettiler. Kuşkusuz "liberte”, "egalite”, "fratermite” mottolarıyla hareket eden bu gençler devrimi gerçekleştirdikten sonra Osmanlı imparatorluğunun bu en uzun yüzyılında Balkanlar başta olmak üzere büyük toprak kayıplarına maruz kalacaklarını öngörememişlerdi. Zihinlerinin arkeolojisinde travmatik bir şekilde kaybedilen topraklar ile bölünme, parçalanma ve hasta adam fobisi olan bu kuşak bildikleri bir mazinin öğrettikleri ve bilmedikleri bir atinin endişesi arasında bocaladılar. Elinizdeki bu makale bir Balkan ülkesi olarak doğan Osmanlı İmparatorluğu’nun yarımadanın en verimli topraklarından birisi olan Bosna-Hersek’in kaybedilişi ve bu sürece eşlik eden II. Meşrutiyet devrimi arasındaki bağlantıları sunduktan sonra İttihat Terakki Cemiyeti ile onun mensupları olarak geç dönem Osmanlı tarihine damgasını vuran Jön Türkler hakkında Bosna-Hersek basınına yansıyan haberleri değerlendirme çabasının bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Kuşkusuz elde edilen bulgu ve sonuçlar yeni kaynaklarla yeniden ve yeniden yazılmaya açıktır.Keywords : II. Meşrutiyet, Jön Türkler, Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar