- Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi
- Vol: 22 Issue: 45
- 7 KASIM 1982 TARİHLİ ANAYASA HALKOYLAMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: PLEBİSİT Mİ, REFERANDUM MU?...
7 KASIM 1982 TARİHLİ ANAYASA HALKOYLAMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: PLEBİSİT Mİ, REFERANDUM MU?
Authors : Murat SOYSAL
Pages : 977-1005
View : 14 | Download : 1
Publication Date : 2023-01-31
Article Type : Research
Abstract :Çağdaş demokrasileri, otoriter rejimlerden ayıran temel unsurlardan biri, serbest ve özenli bir ortam sağlandığı takdirde demokratik araçlar yoluyla karar alma süreçlerine katılıma imkân sağlamasıdır. Halkoylaması (referandum) ise vatandaşların, anayasa veya siyasi meselelerle ilgili iradesini ortaya koyabildiği yarı doğrudan demokrasi araçlarından biridir. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesini takiben Milli Güvenlik Konseyi’nin yer aldığı Kurucu Meclis tarafından hazırlanan yeni Anayasa, Cumhurbaşkanlığı seçimiyle birleştirilerek 7 Kasım 1982 tarihinde halkoyuna sunulmuştur. Oylamada Anayasa, yüzde 91.37 oranında kabul oyu almıştır. Halkın onayına sunulan Anayasa’nın kabul edilmesi, sivil siyaset hayatına dönüşün ilk önemli adımı olmuştur. 1982 Anayasa oylamasının Cumhurbaşkanlığı seçimiyle birleştirilmesinden ötürü, tek aday olarak gösterilen Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Kenan Evren de doğrudan Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu çalışmada 1982 Anayasa halkoylaması sürecinde yaşanan gelişmelere odaklanılmıştır. Çalışmada halkoylaması sürecinde Milli Güvenlik Konseyi’nin politik tutumu ve getirdiği yasaklar, yasak ortamında Kenan Evren’in Anayasa tanıtım propagandaları, kamuoyunun Anayasa’nın ve Cumhurbaşkanlığı seçiminin tek sandıkta oylamaya sunulmasına dair eleştirileri incelenmiştir. Çalışmada ayrıca halkoylamasının, referandum mu yoksa plebisit mi olduğuna dair yapılan tartışmalara ve tespitlere yer verilmiştir. Bu çalışma sonrasında elde edilen sonuç, 1982 halkoylamasının, amacından uzaklaştırılarak askeri rejimin istediği sonuca ulaşılmasını sağlayan, muhalefetsiz ve rakipsiz bir plebisit uygulamasına dönüştüğü yönündedir. Genel anlamda bu çalışmada Türkiye’nin siyasal kültürü ve devlet organizasyonu açısından köklü değişimlere yol açan 1982 Anayasası’nın halkoylaması sürecinde yapılan propagandalar ve oylamanın referandum yerine plebisit olarak yorumlanmasına neden olan uygulamalar irdelenerek literatüre katkı sağlanmaya çalışılmıştır.Keywords : Demokrasi, Halkoylaması, Kenan Evren, Milli Güvenlik Konseyi, Plebisit, Siyasal Katılım, 1982 Anayasası