Çinaçor Buzulu (Tatos Dağları)
Authors : Gürcan Gürgen
Pages : 57-70
Doi:10.1501/Cogbil_0000000173
View : 19 | Download : 10
Publication Date : 2016-04-01
Article Type : Research
Abstract :Türkiye’nin önemli buzullaşma alanlarından biri olan Doğu Karadeniz Dağları, uzun zamandan beri bu amaçla yapılan araştırmaların yoğunlaştığı yerlerin başında gelmektedir. Pleistosen’de etkili olan soğuk iklim ile yükselti ve bakı koşullarının da etkisiyle Kuzey Anadolu Dağları’nın doğu kesimindeki zirveler bölgesi buzullarla kaplanmıştır. Artan hava sıcaklığının etkisiyle, bazıları 10 km’yi aşan tekne vadiler oluşturan ve yer yer 2000 m’lerin altına inen buzullar, Postglasyal dönemde eriyerek büyük oranda ortadan kalkmış, geride muazzam bir glasyal topografya bırakmıştır. Kuzey Anadolu Dağları’ndaki bu dikkat çekici topografya, glasyal morfoloji araştırmalarına konu olmuş, araştırmalar da kütlenin en yüksek zirvelerini oluşturan Kaçkar Dağı (3932 m) ve Verçenik Dağı (3709 m) üzerinde ve özellikle kuzeye bakan yamaçlarında yoğunlaşmıştır. Ancak, güncel buzul varlığına ilişkin en somut bulgulardan biri, 1931 yılında L. Krenek tarafından, bu iki zirve arasında bulunan Tatos (Dilek) Dağları’nda (3550 m) ve Kaçkar zirvesi güneyinde iki küçük sirk buzulunun keşfedilmesiyle elde edilmiştir. İzleyen dönemde bu bulguya literatürde sık sık yer verilirken, ilgili çalışmadaki bazı eksikliklere de bağlı olarak, özellikle "Krenek I” olarak tanımlanan buzulun yeri ve ismi konusunda, ortaya bir kargaşa çıkmıştır. Bu araştırmanın amacı, önceki çalışmalara yapılan atıflar dışında 50 yıldan bu yana bir saha çalışmasının yapılmadığı bu buzul hakkında, bir yandan değinilen kargaşanın giderilmesine katkıda bulunmak, diğer yandan da adı geçen buzulun güncel durumunu ortaya koymaktır. Yapılan arazi çalışmaları ve elde edilen bulgular, sorunun çözümüne önemli bir katkı sağlarken, bu alanlarda daha ayrıntılı gözlem ve araştırmaların yapılması gerektiğini ortaya koymaktadırKeywords : Tatos Dağları, Çinaçor, buzul, döküntü örtülü buzul, Rize-Erzurum