- Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Osmanlıların Bağdat'taki Veli Topu: Ebu Hızzame
Osmanlıların Bağdat'taki Veli Topu: Ebu Hızzame
Authors : Vehbi Günay
Pages : 79-121
Doi:10.30517/cihannuma.768761
View : 20 | Download : 9
Publication Date : 2020-07-14
Article Type : Research
Abstract :Bağdat’ın Kanunî Sultan Süleyman tarafından 1534’te Osmanlı egemenliğine alınmasının ardından XVII. yüzyıl başlarında ortaya çıkan gelişmeler şehrin 1624’te Safevîlerin eline geçmesiyle sonuçlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin şehri geri almak için yaptığı sefer ve kuşatmalar başarısız olmuş, 1635’te ilk doğu seferine çıkarak Revan ve Tebriz’i fethetmiş olan Sultan IV. Murad 1638’deki uzun süreli muhasaranın ardından Bağdat’ı yeniden Osmanlı topraklarına katmıştır. Sultan IV. Murad, berkitilmiş surlar ve istihkâmlarla savunulan Dicle nehrinin kenarındaki şehrin kuşatılması için güçlü ordusuyla birlikte çok miktarda kale döğen top getirmiştir. Bağdat kuşatmasında aktif olarak kullanılan büyük silahlardan bazıları geri götürülmeyerek muhafaza ve müdafaa için bırakılmıştır. Bağdat’taki Osmanlı topları I. Dünya Savaşı’nda Kûtü’l-Amâre harekâtı sırasında da kullanılmışlardır. Bunlar Bağdat önlerindeki faaliyetlerinden 278 yıl sonra tekrar savaşa katılmışlardır. Sultan Murad devrine ait Bağdat’taki Osmanlı toplarından birisi halk arasında "Ebu Hızzâme” olarak adlandırılmıştır. Bu ünlü kuşatma topu hakkında çeşitli inanış ve pratikler geliştiği gibi kutsiyet atfedilerek velî mertebesinde olduğu kabul edilmiştir. Bu çalışmada, Ortadoğu’nun önemli stratejik merkezlerinden olan Bağdat’ın Osmanlılar tarafından yeniden alınmasına dair genel bir değerlendirme yapılarak Osmanlı’nın bu topraklardaki müşterek yadigârı olarak günümüze ulaşabilen Bağdat’ın tarihî topuna ilişkin bilgiler ele alınmıştır.Keywords : Osmanlı Devleti, Safeviler, Irak, Bağdat, IV. Murad, Bağdat Seferi, Osmanlı Topçuluğu, Büyük Tarihi Top, Ebu Hızzame