- Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi
- Vol: 2 Issue: 2
- Osmanlı Tarihinde Bir Ordu Boykotu: Maçin Bozgunu (1791) Akabinde Yaşanan Tartışmalar
Osmanlı Tarihinde Bir Ordu Boykotu: Maçin Bozgunu (1791) Akabinde Yaşanan Tartışmalar
Authors : Aysel Yıldız
Pages : 123-162
Doi:10.30517/cihannuma.286462
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2016-07-31
Article Type : Other
Abstract :9 Temmuz 1791’de meydana gelen Maçin bozgunu 1787-92 Osmanlı-Rus harbinin son safhası olarak kabul edilir. Bölgeye saldıran bir Rus birliğine küçük bir stratejik hata yüzünden yenilen Osmanlı askerleri firar etmeye başlayınca firar eden grubun paniği metristeki yeniçerilere cebeci ve topçulara da sıçramış ve seri halinde bir kaçış ve yağma meydana gelmiştir. Ancak, Maçin bozgununu diğerlerinden ayıran en önemli özellik bozgundan ziyade arkasından çıkan gelişmelerdir. Bu yenilgiden sonra ordudaki ocak ağaları, vezirler ve sivil rical bir mazhar düzenleyerek mevcut askerle savaşa daha fazla devam edilemeyeceğini belirtip III. Selim’in ve sadrazamın iradesine karşı çıkarak Ruslarla bir an önce barış yapılmasını isterler. Orduda sivil ve askeri rical tarafından oy birliğiyle alınan bu karar önce padişahı çok kızdırmış ancak ardından mütareke yapılmasını kabul etmiştir. Nihai barış için İstanbul’da bir meşveret daha düzenlenmiştir ki, muhtelif arşiv vesikalarına ve kroniklerine yansıyan İstanbul meşveretinin tutanakları sayesinde Maçin Vakası’nın yankılarını ve İstanbul’da yarattığı tartışmaları takip edebiliyoruz. Ancak, daha da önemlisi bu tutanaklar ve kaynaklar sayesinde İstanbul’da mağlubiyet suçlamalarının ve padişahın iradesine karşı çıkmanın daha ziyade askeri zabitana ve yeniçerilere yöneltildiğini tespit edebiliyoruz. Daha genel anlamda ise, Maçin bozgunu ve boykotu III. Selim ve etrafındaki elitin reformları başlatması için ciddi bir dayanak olmuştur. Nitekim ıslahat layihaları yazarlarından bazıları ve sonradan Nizam-ı Cedid reformları propagandasını yapan yazarlar da sık sık Maçin’e gönderme yapmakta ve Nizam-ı Cedid ordusunun kurulmasını haklı göstermek üzere askeri ricalin bile meşhur mazharla ifade etmiş oldukları acziyetine vurgu yapmaktadır.Keywords : Osmanlı-Rus Savaşı, Maçin Bozgunu, Yeniçeriler, Modernleşme