- Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 2 Issue: 1
- ABBÂSÎLERİN HORASAN POLİTİKASI: VALİLER DÖNEMİ (750-821)
ABBÂSÎLERİN HORASAN POLİTİKASI: VALİLER DÖNEMİ (750-821)
Authors : Izzetullah Zeki
Pages : 48-66
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2021-06-15
Article Type : Research
Abstract :Hz. Muhammed (s.a.v.)’in amcası Abbâs b. Abdulmuttalib’in soyundan gelen Abbâsîler, 750 yılında Horasanlıların desteğiyle Emevî Hilafetini kanlı bir şekilde ortadan kaldırarak Abbâsî Devleti’ni kurdular. Horasan bu dönemde önemli gelişmelere sahne oldu. Fetih hareketleri genişleyerek Mâverâünnehir ve Türkistan bölgelerinde geniş bir şekilde yayıldı. Bu sırada Türklerin topluluklar halinde Müslüman olmaları İslam’ın daha geniş kitlelere yayılmasını sağladı. Bu gelişmeler üzerine Abbâsîler, stratejik konuma sahip olan Horasan’a başta Ebû Müslim Horasânî olmak üzere yirmi vali gönderdiler. Bunlar Ebû Müslim Abdurrahman b. Müslim, Ebû Davud Hâlid b. İbrahim ez-Zühelî, Abdülcebbâr b. Abdurrahman, Ebû Avn Abdülmelik b. Yezîd, Üseyd b. Abdullah, Abduh b. Kadid, Hamid b. Kahtâba, Ebû Avn Abdülmelik b. Yezîd, Muaz b. Müslim, Müseyyebb b. Ez-Züheyr, Ebü’l-Abbâs el-Fazl Süleyman, Cafer Muhammed b. Eşas, Abbâs b. Cafer, Ğıtrîf b. Ata el- Kindî, el-Fazl b. Yahya el-Bermekî, Mansur b. Yezîd, Ali b. İsa Mâhân, Herseme b. Ayen, Memûn b. Abdullah b. Reşid, Gassân b. Abbad (İbad)’dir. Horasan’a gönderilen Abbâsîlerin valileri kendilerinin iktidara gelmelerini sağlayan Horasan halkına karşı sadık kalmadılar. Halkın örf ve adetlerine ters davranışlarda bulunarak kendilerini üstün ve seçkin sınıf olarak gördüler. Propagandaları sırasında Emevîlere karşı kullandıkları Ehl-i Beyt ve taraftarlarına karşı aynen Emevîler gibi acımasız davranışlarda bulundular. Bu doğrultuda Ehl-i Beyt’in lider karosundan olup halife olabileceği beklenen Ebû Seleme’yi ortadan kaldırdılar. Abbâsîler ikinci büyük zulmü Horasanlılara karşı uygulayarak liderleri Ebû Müslim Horasanî’yi hunharca katlettiler. Abbâsîlerin gerek Ehl-i Beyt ve gerekse Horasan halkına karşı uyguladıkları zulüm büyük bir nefreti uyandırdı, sonu gelmeyen isyanların başlangıcı oldu. Bu gelişmelere tepki olarak valiler dönemi kapandı. Tâhirîler, Saffârîler, Sâmânîler gibi bağımsız beylikler ve hanedanlar dönemi başladı. Bu çalışmada Emevîlerin yanlış politikaları üzerine bir tepki olarak Horasanlıların desteğiyle kurulan Abbâsî Hilafetinin Horasan politikası, bölgeye gönderilen valilerin yanlış ve ayrımcı uygulamaları tenkit edilerek kaleme alınmıştır.Keywords : Abbâsîler, Horasan, Ebu Müslim, Valiler, Politika