- Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 1 Issue: 1
- EŞ’ARÎ KELAMINDA METODOLOJİK DÖNÜŞÜMÜN ÖNCÜLERİ OLARAK CÜVEYNÎ VE GAZZÂLÎ
EŞ’ARÎ KELAMINDA METODOLOJİK DÖNÜŞÜMÜN ÖNCÜLERİ OLARAK CÜVEYNÎ VE GAZZÂLÎ
Authors : Ahmet GENÇDOĞAN
Pages : 146-167
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2020-12-10
Article Type : Research
Abstract :Dinin itikadî esaslarına karşılık gelen meselelerin belirlenmesi, yorumlanması ve ispat edilmesi, Müslüman toplumda kelam olarak isimlendirilmiştir. Söz konusu meselelerin açıklığa kavuşturulması ise bir metodolojinin oluşturulmasını gerekli kılmıştır. Ehl-i Sünnet kelamcıları da belli izah ve açıklamalar geliştirerek itikadî esasları savunmak ve ispat etmek için mücadele etmişlerdir. Fakat ilgili izah şekillerini ihtiva eden sünnî kelamın yöntem anlayışı, Cüveynî tarafından eksik, hatalı ya da yanlış bulunarak eleştirilmiştir. Cüveynî, bu yöntemlerin birçoğunun katî doğruluk ifade eden neticelere götürmeyeceğini ve dolayısıyla kelamda başvurulan aklî istidlal/delillendirme yöntemlerinin yeniden gözden geçirilmesinin gerekli olduğunu savunmuştur. Onun yöntem eleştirisi, kelamî meselelere dair geliştirdiği farklı yaklaşımlar ve felsefî söylemleri kullanması, kelamda yeni bir dönemin hazırlayıcısı niteliğini taşımaktadır. Gazzâlî, Cüveynî’nin yöntem eleştirisiyle başlayan farklılaşmayı, kelamın konularına taşımış, felsefecilerle tartışmalara girmiş, mantığın meşruiyeti ve gerekliliğini savunmuş ve böylece Ehl-i Sünnet kelamına yeni bir yön vermiştir. Ayrıca kelamın mütekaddimun ve müteahhirun dönemi şeklinde ayrıma tâbi tutulması da Gazzâlî’nin metodik anlamda kendisinden önceki kelamcılardan farklılık göstermesiyle ilişkilendirilmiştir.Keywords : Kelam, Metot, İstidlal, Cüveynî, Gazzâlî