- Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 18
- İbnü'l-Hümâm'a Göre Semerkant ve BUhara Hanefî Kelâm Âlimleri Arasındaki İhtilaflar
İbnü'l-Hümâm'a Göre Semerkant ve BUhara Hanefî Kelâm Âlimleri Arasındaki İhtilaflar
Authors : Halil Öztürk
Pages : 175-203
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2020-12-31
Article Type : Research
Abstract :İbnü’l-Hümâm Hanefî-Mâtürîdî kelâm düşüncesinin müteahhirîn dönemi âlimleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. İslâmî disiplinler içerisinde özellikle fıkıh ve kelâm ilminde ön plana çıkmıştır. Kelâm alanında yazdığı el-Müsâyerefi’l-akâidi’l-münciyefi’l-âhire adlı eserinde İslâm’ın inanç esaslarını müteahhirîn döneminde kullanılan kelâmî metodolojiye uygun bir şekilde oluşturmuştur. İbnü’l-Hümâm, meseleleri ele alışı ve izahında Mu‘tezile, Eş‘arîyye gibi mezheplerin görüşlerini de ele almış, kendi görüşlerini/tercihlerini de açıkça zikretmiştir. Ayrıca Hanefî-Mâtürîdî kelâmî çizginin kendi içerisindeki ihtilaflara da değinmiştir. İhtilafları ortaya koyarken ‘‘Hanefîlerin Semerkant ve Buhara ulemasının bu konuda ihtilafları vardır’’ diyerek onların hangi konularda farklı düşündüklerini delilleriyle ortaya koymuştur. Semerkantlıların imamı olarak Mâtürîdî’yi belirtirken, Buharlılar için böyle bir kayıtta bulunmamakla birlikte bazen isim de vermiştir. Semerkant ve Buharalı Hanefî âlimler arasındaki kelâmî ihtilafların tekvîn sıfatının ezelî olup olmadığı, kâfirin duasının kabul edilip-edilmeyeceği, fiillerin zatında güzel ve çirkin olup olmadığı ve bunun akılla bilinebilirliği, kendisine davet ulaşmayan kimsenin dinî konumu ve imanın yaratılmışlığı konularında olduğunu belirtmiştir.Keywords : Kelâm, Hanefîlik, İbnü'l-Hümâm, Semerkant, Buhara