- Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 17 Issue: 17
- FAHREDDİN RÂZÎ’NİN İBN ABBÂS'A NİSPET EDİLEN RİVAYETLERİ ELE ALIŞ BİÇİMİ
FAHREDDİN RÂZÎ’NİN İBN ABBÂS'A NİSPET EDİLEN RİVAYETLERİ ELE ALIŞ BİÇİMİ
Authors : Abdurrahim Kaplan
Pages : 133-160
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2020-06-30
Article Type : Research
Abstract :Abdullah İbn Abbâs (ö. 68/687-688) hicretten üç yıl önce doğmuş, tefsir, fıkıh, hadis, tarih alanında birçok nakille haklı bir şöhrete ulaşmıştır. Kur’ân’ın manalarını anlamada ve ictihatta önemli bir yere sahip olan İbn Abbâs, ilmini başta Hz. Peygamber olmak üzere Hz. Ömer (ö. 23/644), Hz. Ali (ö. 40/661) ve Übey b. Kâ’b (ö. 40/660) gibi şahıslardan elde etmiştir. O, İslamî ilimlerin her alanında çalışma yapan, hiç kimsenin nakillerinden müstağni kalamayacağı nadir bir şahsiyet olarak kabul edilir. İbn Abbâs, neredeyse Kur’ân âyetlerinin tümüyle alakalı bir rivayet veya görüşe sahiptir. Meşhur bir şahsiyet oluşu sebebiyle onun hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Dirayet tefsirinin en kapsamlı eserlerinden biri olan Mefâtîhu’l-gayb, İslam düşünce sistemine büyük katkılar sunmuştur. Fahreddîn er-Râzî’nin (ö. 606-1209) eseri dirayet metodu ile ön plana çıkmasına rağmen rivayet tefsirinin özelliklerine de haizdir. Dirayet tefsir geleneğinin öncülerinden kabul edilen Râzî, tefsirini kaleme alırken Abdullah İbn Abbâs’a nispet edilen birçok rivayeti eserine almıştır. Bununla beraber Übey b. Kâ’b, İbn Mesʿûd (ö. 32/5-652), Hz. Âişe (ö. 58/678) ve İbn Ömer (ö. 68/687) gibi birçok sahabîden de nakilde bulunmuş, onlarda zayıf gördüğü rivayetleri tenkit etmiştir. Bu çalışmada dirayet tefsir geleneğinin öncüsü olan Râzî’nin Mefâtîhu’l-gayb adlı tefsirinde İbn Abbâs’tan naklettiği rivayetleri ele alış biçimini değerlendirdik. Buna ilaveten Râzî’nin İbn Abbâs’a nispet edilen rivayetlerin tümünü kabul etmediğini, bir kısmını sahâbeden gelen farklı rivayetlerle uzlaştırdığını, bir kısmını ise te’vil ederek tefsirinde ele aldığını tespit ettik.Keywords : Kur’ân, Tefsir, İbn Abbâs, Fahreddîn er-Râzî, Mefâtîhu’l-gayb, Rivayet